بومی‌سازی ربات زیرآبی آبهای عمیق در کشور
به گزارش« نبض فناوری» پژوهشکده علوم و فناوری زیردریای دانشگاه صنعتی اصفهان با پشتوانه بیش از سه دهه فعالیت پژوهشی، ضمن فعالیت مرزهای دانش حوزه زیرسطحی، دستاوردهای ارزشمندی چون طراحی و ساخت ۸ ورژن از ربات زیرآبی کنترل از راه دور(ROV) و یک ربات هوشمند زیرآبی (AUV) و نیز طراحی و تولید نرم افزار قدرتمند شبیه‌سازی مجازی جهت طراحی، ساخت و تست این شناورها را در کارنامه دارد.
جمهوری اسلامی ایران به دلیل برخورداری از بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مرز آبی و نیازمندی‌های متعددی همچون بازرسی لوله‌های نفتی، سکوهای نفتی، تأسیسات دریایی، برخورداری از سدهای متعدد از جمله کشورهای نیازمند فناوری پیچیده ربات‌های زیرآبی آبهای عمیق است.
با اعمال تحریم‌های همه جانبه و قرار گرفتن این نوع فناوری در فهرست تحریم‌های خارجی، هم اینک اجاره این نوع ربات از پیمانکاران خارجی، روزانه بیش از ۶ هزار دلار ارز را از کشور خارج می‌کند.
دکترسیدمهدی ابطحی، رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه ساخت ربات زیرآبی کاوش ۸، ایران را در زمره کشورهای برخوردار از فناوری ربات‌های زیر آبی با مأموریت های عملیات برای آبهای عمیق قرار می دهد، گفت: با توجه به فناوری سطح بالای این نوع سامانه، این فناوری پیش از این در اختیار برخی کشورهای پیشرفته از جمله آمریکا، انگلیس و نروژ بود.
وی افزود: در طراحی و تولید این ربات، از به‌روزترین فناوری‌ها در رشته‌های مهندسی مکانیک گرایش‌های دینامیک وکنترل، هیدرودینامیک، طراحی کاربردی و ساخت و تولید، مهندسی برق گرایش‌های الکترونیک، قدرت و مخابرات، مهندسی کامپیوتر گرایش‌های نرم افزار و سخت افزار، مهندسی مواد بهره گیری شده است.
دکتر ابطحی ادامه داد: این سامانه که برای فعالیت در عمق ۴۰۰ متری زیردریا ساخته شده است، دارای ۴ مجموعه اصلی شامل بدنه(ROV)، سیستم به آب اندازی و بازیابی (LARS)، سیستم گاراژ و آزادسازی کابل(TMS) و کابین کنترل است.
رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه این ربات از حداکثر سرعت افقی و قدرت انجام عملیات در جریان های تا ۳ گره دریایی برخوردار است، بیان کرد: محصول تولیدشده ضمن برخورداری از دو بازوی هیدرولیک با درجات آزادی ۵ و ۶ جهت انجام انواع عملیات زیرسطحی، مجهز به دو بازوی سه درجه آزادی دیگر جهت بازرسی و فیلمبرداری در زیرآب است.
دکتر ابطحی تصریح کرد: ربات زیرآبی آبهای عمیق (کاوش ۸) با برخورداری از دو دوربین در قسمت جلو و یک دوربین در قسمت عقب و دو دوربین بر روی بازوهای سه درجه آزادی، چهار چراغ در قسمت جلو و یک چراغ در قسمت عقب و دو چراغ بر روی بازوها، سنسورهای عمق سنج، جهت سنج و سونارهای مانع‌یاب و پروفایلر، امکانات ویژه‌ای برای عملیات در حالت‌های مختلف زیرسطحی فراهم می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: مشخصات فنی شناوری و دینامیکی بدنه این ربات زیرآبی به همراه نرم افزارهای کنترلی پیش بینی شده در واحد سطح، امکان کنترل و هدایت ربات را در شرایط مختلف به صورت دستی و نیز خودکار فراهم کرده است.
وی با اشاره به امکان نصب بازوهای مکانیکی بر روی بدنه این ربات، تصریح کرد: این توانایی ارزشمند، امکان بهره گیری از این فناوری در زمینه‌های مختلف صنایع نفتی و گاز از جمله بازرسی لوله‌های تعبیه شده در بستر دریا را تسهیل می‌کند.
رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه اتاق کنترل این ربات زیرآبی، یک کانتینر فرا ساحلی ۲۰ فوتی است، اضافه کرد: این کابین بر اساس استانداردهای خاص دریایی طراحی و ساخته شده و به دو بخش اتاق کنترل و اتاق کارگاه تقسیم می‌شود.
وی افزود: استانداردهای ویژه حمل و نقل در ساحل و عرشه، شیوه چینش و قرارگیری تجهیزات اتاق کنترل، برخورداری از مؤلفه‌های امنیتی از جمله استانداردهای حریق و تعبیه کلیه تجهیزات و لوازم جانبی لازم برای فعالیت دقیق ربات، از ویژگی‌های کابین و اتاق کنترل این ربات زیرآبی است.
ابطحی ادامه داد: هدایت و کنترل کامل ربات در زیر آب و نظارت بر تجهیزات، سنسورها و شرایط محیطی توسط تیم اپراتوری و از طریق سیستم‌های مانیتورینگ و پانل کنترل نصب شده در این اتاق انجام می‌شود.
رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به کاربردهای ویژه این نوع ربات در صنایع مختلف به ویژه نفت وگاز، مخابرات زیرآب، صنایع نیروگاهی مبتنی بر سدها و مخازن و شیلات، تصریح کرد: از جمله کاربری‌های عملیاتی این محصول ارزشمند فناورانه در حوزه بازرسی، انجام عملیات زیرآب همچون نصب سکوهای دریایی و عملیات لوله‌گذاری، کابل‌گذاری در بستر دریا، پیدا کردن و بازیابی اشیای گم شده در آب، بازبینی سازه سدها و مخازن بزرگ است.
بر اساس اعلام وزارت علوم، پروژه بزرگ طراحی، ساخت و راه‌اندازی ربات کاوش ۸ به عنوان نخستین ربات زیر آبی آبهای عمیق (۴۰۰ متر) کشور حاصل تلاش سه ساله محققان پژوهشکده علوم و فناوری زیردریا دانشگاه صنعتی اصفهان است که با اعتباری بالغ بر ۵۲ میلیارد ریال و ۷۲۰ هزار دلار به انجام رسیده است.
