رغبتی به ایجاد موتور جستجوی قوی در کشور نیست/ جویشگر‌های بومی با گذشت ۷ سال موفق عمل نکردند
حمید ضیایی‌پرور کارشناس و پژوهشگر فضای مجازی در گفتگو با خبرنگار، نبض فناوری» در رابطه با بحث جویشگر‌ها و موتور‌های جستجو در کشور اظهار کرد: سابقه موتور‌های جستجوگر به حدود دو دهه قبل برمی‌گردد زمانی که می‌خواستیم ایمیل ملی و موتور جستجوی ملی را راه‌اندازی کنیم، تب ملی شدن نرم‌افزار‌ها و سامانه‌های آنلاین خیلی زیاد بود و در راس آن شعار اینترنت ملی بود که از سال ۸۴ تا ۸۹ با همین واژه مطرح شد و از سال ۸۹ به شبکه ملی اطلاعات تبدیل شد. در واقع ملی شدن یک تفکری است که مسئولان تلاش دانرد چیزی را ملی کند و این موضوع در صنعت خودروسازی و سایر صنایع نیز مطرح است؛ ولی سامانه‌هایی که عملا راه‌اندازی شد به دلایل مختلف نتوانسته مورد اقبال مردم قرار گیرد.
وی با بیان اینکه این موضوع به چند دلیل بستگی دارد، افزود: نخست اینکه الگوریتم و سازوکار‌های علمی، فنی و مهندسی باعث طراحی موتور جستجو می‌شود که این مهم در ایران نهادینه نشده است و آموزش کافی و متخصص لازم در این زمینه نداریم؛ متاسفانه اکوسیستمی که این افراد نخبه را در داخل کشور پرورش دهد، وجود ندارد. وقتی در یک فضایی پیام‌رسان، موتور جستجو و ایمیل سرویس خوب را ارائه می‌دهد که مجموعه‌ای از عوامل و زیست بوم دست به دست هم دهند تا باعث ایجاد این فناوری نوین و سامانه شود اینگونه نیست که یک نفر به تنهایی تصمیم بگیرد که در این زمینه فناوری نوین را ایجاد کند. نخبه‌ها و مغز‌های حوزه آی تی بعد از یک مدتی به دلیل برخی از مشکلات به خارج مهاجرت می‌کنند.
ضیایی‌پرور ادامه داد: نکته دوم این است برای اینکه یک موتور جستجو حجم محتوایی را رصد می‌کند در واقع بتواند در یک پایه و رتبه جهانی جستجو را انجام دهد نیاز به یک سرور قدرتمند دارد که بتواند حجم زیادی از داده را نگهداری و ذخیره کند چرا که هم‌اکنون موتور جستجوی گوگل تقریبا معادل کل اینترنت است. آیا چنین دیتا سنتری در داخل کشور وجود دارد که بتواند کل محتوای اینترنت را رصد و نگهداری و ذخیره کند؟ در نتیجه بانک اطلاعات قوی در داخل کشور به وجود نمی‌آید. جستجوگر‌های یوز و پارسی و... دیتاسنتر قوی ندارند که مخاطب را اقناع کنند.
پژوهشگر فضای مجازی تصریح کرد: نکته سوم بحث اعتماد است وقتی میزان اعتماد کاربر به یک سرویس و موتور جستجو زیاد باشد الگوریتم و موتور‌های آن سامانه ترند می‌شود هرچقدر بیشتر زیرباز درخواست جستجو برود این میزان ترند و واقعی شدن آن دقیق‌تر و هوشمندتر خواهد شد. هر چقدر میزان مراجعه مردم به آن سامانه بیشتر باشد سامانه نیز هوشمند می‌شود. متاسفانه در ایران این اعتماد وجود ندارد. نمونه بارز آن در سال ۹۸ که حدود ۱۰ روز اینترنت قطع شد تنها شبکه ملی اطلاعات وصل بود موتور جستجوی یوزآدرس یک وزارتخانه را نمی‌توانست پیدا کند. فعالیت کاربران در یک دوره‌ای مختل شد و عملا نمی‌توانستند کار‌های عادی و روزمره خودشان را انجام دهند.
وی خاطرنشان کرد: مجموعه‌ای از عوامل دست به دست هم داده تا موتور‌های جستجوی ایرانی نتوانند انتظارات کاربران را برآورده کنند. البته مدل درآمدی موتور‌های جستجو در مقیاس‌های بالا جواب می‌دهد در حال حاضر یکی از منابع درآمدی گوگل موتور جستجو است. باید موتور‌های جستجو را در جا‌هایی راه‌اندازی کرد که از محل دیگر مثل اپراتور‌ها درآمد داشته باشند و این مسئله در لایه دوم شبکه ملی اطلاعات یعنی لایه خدمات دیده شده است منتها عملی نمی‌شود بخاطر اینکه کسی حاضر به سرمایه‌گذاری در این بخش نیست.
ضیایی‌پرور تأکید کرد: مهمترین عامل برای موفقیت موتور جستجو، تجاری‌سازی و اقتصادی‌شدن این خدمت است. ما باید نگاه اکوسیستمی به جویشگر داشته باشیم و الا تلاش‌ها و حمایت‌ها بی‌نتیجه می‌ماند. باید شرکت‌های خطرپذیر و ریسک پذیر در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند. نقش دولت چه در ایران و چه خارج از کشور تسهیلگری، ریل گذاری و مانع زدایی است، باید شرایط را برای کسب وکار‌ها فراهم کرد. حاکمیت در کشور بایستی فضا را برای رشد کسب وکار‌های فضای مجازی فراهم کند.
