قوانین بین‌المللی در خصوص اینترنت ماهواره‌ای | استارلینک از کدام کشورها مجوز فعالیت گرفته است؟

به گزارش «نبض فناوری»، اینترنت ماهواره‌ای به‌عنوان یکی از فناوری‌های جدید، مدت‌هاست در مرکز توجه جهان قرار گرفته است و کشورهای مختلف برای استفاده و مدیریت آن، برنامه‌های را در پیش گرفته‌اند. ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و مدتی است به ویژه در سطح رسانه‌ها موضوع داغ شده است.وزیر ارتباطات روزهای گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت در پاسخ به سوال خبرنگاران در خصوص سرویس‌دهی اینترنت ماهواره‌ای در ایران اعلام کرد در صورت رعایت قواعد سرزمینی از سوی اپراتورها، از فعالیت اینترنت ماهواره‌ای در ایران استقبال می‌کنیم.

این قواعد سرزمینی چیست و چه ملزوماتی دارد؟

موضوع «حقوق سرزمینی ارائه خدمات» یکی از موضوعات تاثیرگذار در توسعه و گسترش خدمات ماهواره‌ای در کشورهای مختلف به‌ویژه اینترنت ماهواره‌ای است. براساس قاعده سرزمینی ارائه خدمات، اپراتورهای ماهواره‍ای برای ارائه خدمت در کشورها، نیاز به اخذ مجوز از آن‌ها دارند. این مجوزها عموما از طرف رگولاتورهای ارتباطی کشورها و با توجه به الزامات و شرایط آن کشور داده می‌شوند. همچنین از منظر حقوق بین‌الملل و طبق ماده 6 پیمان فضای ماورای جو، دولت‌های عضو معاهده به دلیل فعالیت ملی در فضای ماورای جو، اعم از آن که این فعالیت‌ها توسط نهادهای دولتی یا غیردولتی انجام شوند، دارای مسئولیت بین‌المللی هستند و فعالیت نهادهای غیردولتی در فضای ماورای جو، به اجازه و نظارت دولت‌های عضو معاهده نیاز دارد.

مذاکره اسپیس ایکس با رگولاتورهای کشورهای مختلف

در همین راستا شرکت اسپیس ایکس از سال گذشته برای راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای در مناطق مختلف دنیا در حال مذاکره با رگولاتورهای کشورهاست. در حال حاضر اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در 45 کشور دنیا در دسترس است. در بسیاری از این کشورها، فعالیت استارلینک پس از کسب مجوزهای لازم از رگولاتورها آغاز شده است. به عنوان مثال در سال 2020 آژانس نوآوری، علم و توسعه اقتصادی کانادا به عنوان رگولاتور این حوزه، مجوز فعالیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را در این کشور صادر کرد. همچنین در سال 2021 استارلینک مجوز ارائه خدمات ماهواره‌ای را ارگولاتور ارتباطات بریتانیا ( آفکام ) دریافت کرد.

در میان کشورهای آمریکای جنوبی، آژانس ملی مخابرات برزیل در سال جاری طی یک مجوز 5 ساله، حق فعالیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را در این کشور تایید کرد. علاوه بر کشورهای فوق، بحرین هم به عنوان نخستین کشور عربی، به شرکت اسپیس ایکس این اجازه را داده است که خدمات «استارلینک» را در این کشور ارائه کند. در میان کشورهای جنوب شرق آسیا نیز فیلیپین نخستین کشوری بود که در اواسط سال 2022 و با تاییدکمیسیون ملی ارتباطات ( NTC )، به فهرست کشورهای دریافت کننده سرویس اینترنت ماهواره‌ای اضافه شد.

رویکرد متفاوت برخی کشورها

در مقابل اما رویکرد برخی کشورها نسبت به فعالیت استارلینک در سرزمین‌هایشان متفاوت است. به عنوان مثال روسیه که به دنبال جنگ با اوکراین، روابطش با کشورهای غربی تحت تاثیر قرار گرفته است، اعلام کرد افراد و شرکت‌هایی که از سرویس‌ اینترنت ماهواره‌ای استارلینک یا هر سرویس غربی دیگر استفاده می‌کنند، ملزم به پرداخت جریمه هستند.

همچنین استارلینک سال گذشته در نوامبر 2021 اقدام به ثبت سفارشات پیش خرید از شهروندان هندی کرد، اما پس از آن دولت هند در بیانیه‌ای از استارلینک خواست تا زمان دریافت مجوز رسمی این دولت، ارائه خدمات خود را در این کشور متوقف کند.

قوانین مرتبط با اینترنت ماهواره‌ای در ایران

در کشور ما کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به عنوان نهاد زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وظیفه سیاستگذاری، تدوین و تصویب مقررات را در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات برعهده دارد. این کمیسیون در سال 99 مصوبه « مقررات حاکم بر حقوق سرزمینی ارائه خدمات ماهواره‌ای در جمهوری اسلامی ایران» را به تصویب رساند که براساس آن، نحوه ارائه خدمات ماهواره‌ای توسط دارندگان مجوز تأسیس و بهره‌برداری از شبکه ماهواره‌ای صادر شده از سوی یک کشور خارجی عضو اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) مشخص شده است. این مصوبه‌ که در هشت ماده به تصویب رسیده، الزامات فعالیت اپراتورهای ماهواره‌ای در کشور را مشخص کرده است. به عنوان مثال اپراتور ماهواره موظف است نماینده دارای اختیارهای لازم خود در خصوص مسائل فنی، مقرراتی و سایر امور مربوط به این مصوبه را معرفی کند و این نماینده در موارد لزوم باید به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مراجعه کند. همچنین این اپراتور نباید روی سرویس‌های رادیویی ماهواره‌ای و زمینی فعال و برنامه‌ریزی شده در داخل کشور، تداخل رادیویی مضر ایجاد کرده و یا توسعه آنها را با مشکل مواجه کند.

حال با توجه به مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و اظهارات وزیر ارتباطات مبنی بر لزوم رعایت قواعد موجود در ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای، اقدام شرکت اسپیس ایکس در سرویس‌دهی به محدوه سرزمینی ایران بدون اخذ مجوز، خلاف قوانین حقوق بین‌الملل و قوانین داخلی کشور است. از این رو لازم است این شرکت همان‌طور که برای توسعه فعالیت خود در سایر کشورها اقدام به اخذ مجوز رسمی از رگولاتورهای آن‌ها نموده است، نسبت به قانونمند نمودن فعالیت خود در ایران از طریق کسب مجوزهای لازم از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اقدام کند.

منبع/ فارس