اگر هنوز متوجه ارزش بالقوه چنین پلتفرمی نشده‌اید، کافی است آیندهای نه‌چندان دور را تصور کنید. فرض کنید طوفان سهمگینی به راه افتاده و در این بین به خودروی شما آسیب شدیدی وارد شده است. یک اوراکل (انتقال‌دهنده پیام به بلاک چین) که مخصوص آب‌و‌هوا است، وقوع طوفان را تأیید و در بلاک چین خود ثبت میکند. سپس یک پلتفرم دیگر با کمک سنسورها و دستگاه‌های مختلف، میزان آسیب واردشده به خودروی شما را محاسبه و در بلاک چین خود ثبت میکند. هر دو بلاک چین با ارسال تراکنشی به بلاک چین شرکت بیمه شما، شرایط را گزارش می‌کنند و بلاک چین بیمه، بر اساس قرارداد هوشمند خود، معادل خسارت را به حساب شما انتقال می‌دهد. تمام این فرایند کاملاً هوشمند و بدون نیاز به واسطه‌ها و بازرسان انجام می‌شود. ارتباط میان این بلاک چین‌ها، نیازمند وجود شبکه پولکادات است.
ارز دیجیتال شبکه پولکادات، «دات (DOT)» نام دارد که کاربرد اصلی آن پرداخت هزینه‌های شبکه و همچنین تصمیم‌گیری برای آینده شبکه است. در حقیقت، هر فرد با داشتن دات می‌تواند یک حق رأی را برای آینده این شبکه به دست بیاورد. مانند بیت کوین، اتر و سایر ارزهای دیجیتال، سرمایه‌گذاری روی ارز دات، در حقیقت سرمایه‌گذاری روی آینده شبکه است و قیمت این ارز دیجیتال هم با عرضه و تقاضا و امیدواری‌ها نسبت به آینده شبکه پولکادات بالا و پایین خواهد شد. در زمان نگارش این مقاله، دات از نظر ارزش بازار در میان ده ارز برتر بازار حضور دارد.
با اینکه دات ارز دیجیتال اصلی شبکه پولکادات است، هر‌کس که بخواهد می‌تواند روی این شبکه برای خود یک بلاک چین و یک ارز دیجیتال کاملاً مجزا ایجاد کند و از مدل امنیت اشتراکی شبکه پولکادات بهره‌مند شود.
طبق گفته تیم توسعه‌دهنده پولکادات، این پروژه قصد دارد با گردآوری بهترین ویژگی‌ها از بلاک چین‌های چندمنظوره، راه را برای ظهور برنامه‌های غیرمتمرکز با کاربردهای واقعی هموار کرده و دسترسی به خدمات غیرمتمرکز را برای همه کاربران تسهیل کند.
برخلاف بیت کوین و صدها ارز دیجیتال دیگر، عرضه پولکادات مبتنی بر استخراج (ماینینگ) نیست و واحدهای آن با روش منحصربه‌فردی توزیع می‌شوند که بسیار شبیه اثبات سهام است.
مقاله حاضر با مطالعه کامل وایت پیپر (مقاله معرفی اصلی)، لایت پیپر (مقاله معرفی ساده) و دانشنامه تخصصی شبکه پولکادات گردآوری شده است. امیدواریم با مطالعه این مقاله، تمامی نکات لازم را درباره شبکه پولکادات و نحوه عملکرد آن، تاریخچه شکل‌گیری این پلتفرم، نقشه راه، تیم توسعه‌دهنده و همچنین ارز دیجیتال DOT بیاموزید. لطفاً تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
پولکادات؛ کلیدی برای حل مشکلات بلاک چین
معلوم نیست که ما مصرف‌کننده فناوری هستیم، یا مصرف‌شونده آن! گویی اینترنت به حیاط‌خلوت غول‌های فناوری اطلاعات تبدیل شده و مصرف‌کنندگان، کمترین سهم را از آن دارند. ما هرروزه با فناوری‌هایی در تماس هستیم که تعداد انگشت‌شماری از شرکت‌های بزرگ آنها را عرضه می‌کنند؛ گوگل، آمازون، فیسبوک و دیگران؛ شرکت‌هایی که منافع آنها غالباً با منافع مصرف‌کنندگانشان در تضاد است. ما برای استفاده از نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های این شرکت‌ها، ناچار به پذیرش شرایط و مقرراتی هستیم که اغلب آنها را نخوانده تأیید می‌کنیم. این قوانین و شرایط، به شرکت‌ها اجازه می‌دهند که کنترل داده‌هایی را که تولید می‌کنیم در اختیار بگیرند.
این داده‌ها در مقیاس کلان، تصویر واضحی از زندگی شخصی ما به دست می‌دهند و از این جهت بسیار ارزشمند هستند. جالب اینجاست که ما این اطلاعات را به رایگان در اختیار شرکت‌ها می‌گذاریم چون چاره دیگری نداریم. تنها انتخاب ممکن در این جهان متمرکز، اعتماد است؛ اعتماد به اینکه اطلاعات ما گم نمی‌شوند، دزدیده نمی‌شوند و مورد سوءاستفاده قرار نمی‌گیرند.
همه این‌ها در حالی است که پیشرفت‌های اخیر در حوزه فناوری‌های منبع‌باز و غیرمتمرکز مانند بلاک چین و ارزهای دیجیتال، به ما نشان داده است که می‌توانیم سیستم‌هایی بسازیم که حاکمیت شخصی بر دارایی‌ها را نسبت به حاکمیت متمرکز در اولویت قرار دهند. به‌گونه‌ای که با استفاده از این سیستم‌های جدید، دیگر نیازی به اعتماد به اشخاص و سازمان‌های واسطه نخواهیم داشت. اما این فناوری هنوز در ابتدای راه خود است و چالش‌های بسیاری برای پذیرش عمومی آن وجود دارد.
اگر بلاک چین بیت کوین و انشعاب‌‌های آن (نظیر بیت کوین کش ، لایت کوین و بیت کوین اس وی) را نسل اول بلاک چین و بلاک چین‌های ارائه‌دهنده قرارداد هوشمند نظیر اتریوم را نسل دوم بلاک چین تصور کنیم، آنگاه پولکادات در کنار پروژههایی همچون کازمز (Cosmos) و کاردانو، پیشتازان نسل سوم بلاک چین به شمار می‌آیند.
هدف بلاک چین‌های نسل یک در ذخیره و انتقال امن ارزش، به‌صورت غیرمتمرکز و همتابه‌همتا خلاصه می‌شود. پس از آن بلاک چین‌های نسل دوم با هدف رفع مشکلات دنیای واقعی (همچون امور مالی غیرمتمرکز، اینترنت اشیا، رهگیری کالاها، مدیریت اسناد و مدارک، مدیریت سامانه‌های حمل ونقل، مدیریت هویت‌های دیجیتال، ثبت مالکیت مادی و معنوی، ذخیره‌سازی غیرمتمرکز و پردازش ابری غیرمتمرکز) پا به عرصه گذاشتند. با این حال محدودیتهای موجود در طراحی این سیستم‌ها مانع از مقبولیت گسترده آنها در میان کاربران شده است. هدف پولکادات رفع محدودیت‌ها و چالش‌های فعلی بلاک چین است.
حقیقت این است که هیچ بلاک چینی به‌تنهایی نمی‌تواند همه اهداف و کاربردها را به‌شیوه صحیح و امن محقق کند. برای مثال، آینده بلاک چین اتریوم ۲.۰ را تصور کنید. فرض را بر آن می‌گیریم که در آینده این پلتفرم میزبان میلیاردها قرارداد هوشمند خواهد بود که هرکدام برای اپلیکیشنی با کاربرد مجزا طراحی شده‌اند. کاملاً واضح است که حتی با افزایش سرعت تراکنش‌ها (طبق برنامه‌ریزی اتریوم ۲.۰) نیز این پلتفرم در مقابل حجم چشمگیر اطلاعات و تراکنش‌های دنیای غیرمتمرکز آینده پاسخگو نخواهد بود. حالا می‌توانیم هدف از ایجاد شبکه پولکادات را بهتر درک کنیم؛ پروژه‌ای که تلاش میکند تا همه بلاک چین‌های مختلف را زیر یک سقف گردآورده و بهترین پلتفرم را برای پروژه‌های غیرمتمرکز مهیا کند.
هدف نهایی پولکادات تبدیل‌شدن به اینترنتِ بلاک چین‌ها است؛ بلاک چین‌هایی که می‌خواهند به‌طور یکپارچه با یکدیگر ارتباط داشته باشند.
پولکادات امکان ارسال هر نوع داده‌ای را میان هر نوع بلاک چینی فراهم ساخته است، با این امید که استفاده‌های گوناگون از بلاک چین را در دنیای واقعی ممکن سازد.
مزیت‌های پولکادات نسبت به سایر بلاک چین‌ها
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، بلاک چین‌های نسل اول و دوم علی‌رغم تمام پیشرفت‌‌ها و نوآوریهای خود، ضعف‌هایی هم داشتند. به‌عنوان مثال، سرعت پایین تراکنش‌ها، افزایش غیرمنطقی کارمزدها در بازه‌های زمانی خاص، هاردفورک‌های (به‌روزرسانی‌های اساسی) پیدرپی، مدیریت وابسته به اشخاص و در نهایت، نبود قابلیت تبدیل مستقیم ارزهای دیجیتال به یکدیگر (به‌دلیل انزوای بلاک چین‌ها نسبت به هم) از جمله مهم‌ترین نقاط ضعف بلاک چین‌های کنونی محسوب می‌شوند.
این در حالی است که طراحی منحصربه‌فرد پولکادات، مزایای قابل‌توجهی را نسبت به شبکه‌های سنتی موجود به ارمغان آورده و این شبکه را نسبت به سایر پلتفرم‌های بلاک چینی متمایز میکند:
- مقیاس‌پذیری
- قابلیت ارتقای شبکه بدون انجام هاردفورک
- مدیریت شفاف و غیرمتمرکز
- تعامل‌پذیری و ارتباط میان‌زنجیره‌ای
مقیاس‌پذیری (Scalablity)
آیا بحث و جدل‌هایی را که در سال ۲۰۱۷ حول مسأله مقیاس‌پذیری شبکه بیت کوین انجام شد و در نهایت به ایجاد بیت کوین کش و شبکه لایتنینگ (که هر دو هنوز هم منتقدان خود را دارند) انجامید به یاد دارید؟ به یاد دارید که درپی استقبال کاربران از بازار دیفای (DeFi) اتریوم، کارمزدهای این شبکه به شکلی نجومی افزایش یافته بود؟ همه این مسائل ناشی از مشکلات مقیاس‌پذیری است که بلاک چین‌های نسل اول و دوم با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
مقیاس‌پذیری به توانایی بزرگ‌‌شدن و افزایش ظرفیت یک سیستم در هنگام افزایش پردازش‌ها گفته می‌شود.
به بیان خیلی ساده، بلاک چین‌ها برای پردازش حجم عظیم تراکنش‌های دنیای غیرمتمرکز پیش‌رو، با محدودیت‌هایی مواجه هستند. توان عملیاتی محدود و سازوکار اجماع پیچیده و زمان‌بر در بلاک چین‌های ابتدایی، موجب تأخیر در انجام تراکنش‌ها شده و در صورت شلوغی شبکه کارمزدها را به‌شدت افزایش می‌دهند.
برخی از مشکلات مقیاس‌پذیری ناشی از این واقعیت هستند که در اکثر بلاک چین‌ها، نودهای اعتبارسنج مجبورند تراکنش‌ها را یک‌به‌یک بررسی و تأیید کنند. این موضوع موجب می‌شود که شبکه‌های بلاک چین، همواره با گلوگاه‌های پرترافیک مواجه شوند. اما توسعه‌دهندگان پولکادات با رویکردی جدید این مسأله را حل کرده‌اند.
شبکه پولکادات از روشی به نام «شاردینگ ناهمگون» (Heterogeneous Sharding) استفاده میکند. به این معنی که چندین بلاک چین مستقل به نام «پاراچین» (Parachain) را از طریق یک شبکه واحد به یکدیگر متصل کرده و به آنها این امکان را می‌دهد که تراکنش‌ها را به‌صورت موازی پردازش کنند و در بستری امن با یکدیگر تبادل داده داشته باشند.
به‌لطف مدل شاردینگ ناهمگون پولکادات، هر زنجیره در شبکه برای کاربرد خاص خود بهینه‌سازی می‌شود. این مدل در مقایسه با مدل «یک پروتکل برای همه کاربردها» که اتریوم و سایر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند از آن استفاده می‌کنند، به‌مراتب مقیاس‌پذیری بیشتری دارد. زنجیره‌های بیشتر و تخصصی‌تر، به‌معنای فرصت بیشتر برای نوآوری است.
بر اساس آخرین سنجش‌های صورت‌گرفته روی شبکه پولکادات، سرعت ثبت تراکنش‌ها بدون استفاده از پاراچین‌ها ۱,۰۰۰ تراکنش بر ثانیه و با استفاده از حداکثر توان عملیاتی پاراچین‌ها می‌تواند به حدود ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تراکنش بر ثانیه هم برسد.
قابلیت ارتقای شبکه بدون انجام هاردفورک
امروزه همه ما به استفاده از برنامه‌ها، بازی‌ها و مرورگرهایی عادت کرده‌ایم که به‌صورت خودکار و منظم به‌روزرسانی می‌شوند. توسعه‌دهندگان باگ‌های نرم‌افزاری را کشف کرده و پیش از آن‌که باعث مشکل شوند، آنها را برطرف می‌کنند. همچنین با پیشرفت فناوری و کشف راهکارهای بهتر، قابلیت‌های جدید در قالب به‌روزرسانی‌ها به برنامه‌ها افزوده می‌شوند.
بلاک چین‌ها نیز مانند همه نرم‌افزارها، به‌منظور کارکرد صحیح نیازمند به‌روزرسانی هستند. با این حال، به‌روزرسانی بلاک چین بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر از به‌روزرسانی اپلیکیشن‌ها، بازی‌ها و مرورگرهاست. بلاک چین‌های معمولی برای انجام به‌روزرسانی نیازمند انشعاب (فورک‌کردن) شبکه هستند، به این معنی که زنجیره‌ای جدید با قوانینی جدید تشکیل داده و کاربران را به استفاده از این زنجیره ترغیب می‌کنند. این درحالی است که برنامه‌ریزی و اجرای یک فورک ماه‌ها زمان می‌برد و از همه مهم‌تر اینکه انجام هاردفورک‌های پیدرپی در شبکه باعث چند دستگی جامعه کاربران و توسعه‌دهندگان شبکه خواهد شد.
شبکه پولکادات با تحول این فرایند، این امکان را فراهم کرده است که بلاک چین‌ها بدون نیاز به فورک کردن زنجیره، خود را به‌روزرسانی کنند. این به‌روزرسانی‌های بدون فورک، از طریق سیستم حاکمیتیِ درون زنجیره‌ای (روی بلاک چین) و شفافِ پولکادات انجام می‌شوند. پولکادات با بهره‌گیری از این قابلیت، به پروژه‌های گوناگون این امکان را می‌دهد تا به‌سرعت با تغییرات فناوری سازگار شده و همیشه به‌روز و چابک باقی بمانند. این قابلیت همچنین خطرات ناشی از هاردفورک‌های چالش‌برانگیز شبکه را (که مانعی جدی برای ورود بسیاری از سازمان‌ها به این حوزه است) به‌طرز چشمگیری کاهش می‌دهد.
مدیریت شفاف و غیرمتمرکز
بلاک چین‌های اولیه از هیچ سازوکار رسمی حاکمیتی برخوردار نیستند. سهام‌داران و ذی‌نفعان این پروژه‌ها هیچ‌گاه قادر به پیشنهاددادن یا وتوکردن تغییرات پروتکل نبوده‌اند، مگر کسانی که از حمایت افراد صاحب نفوذ پروژه‌ها برخوردار بودند. اما ساختار پولکادات متفاوت است. این شبکه را دارندگان ارز دیجیتال دات به روشی شفاف و منصفانه مدیریت می‌شود.
تمامی صاحبان ارز دیجیتال دات (DOT) می‌توانند پیشنهادات مدنظر خود را برای تغییر پروتکل ارائه داده و به پیشنهادات موجود رأی دهند. آنها همچنین می‌توانند در انتخاب اعضای شورای حاکمیت که نماینده تمامی ذی‌نفعان شبکه هستند، مشارکت کنند. در ادامه این مقاله درباره سازوکارهای حاکمیتی پولکادات توضیحات بیشتری ارائه خواهیم داد.
تعامل‌پذیری و ارتباط میان‌زنجیره‌ای
بلاک چین‌های اولیه همچون باغ‌های محصوری هستند که به دور خود دیوار کشیده و هیچ تعاملی با سایر شبکه‌ها ندارند. اما به همان میزان که تعداد بلاک چین‌های با کاربرد خاص افزایش می‌یابد، نیاز به ارتباطات میان‌زنجیره‌ای و تعامل‌پذیری بلاک چین‌ها نیز افزایش می‌یابد. قابلیت تعامل‌پذیری و پیام‌رسانی میان‌زنجیره‌ای پولکادات، امکان برقراری ارتباط، مبادله ارزش و به اشتراک گذاشتن عملکردها را برای بلاک چین‌های فعال در شبکه ممکن ساخته و از نوآوریهای بیشتر در این ساختار استقبال میکند.
به‌لطف قابلیت پل‌های بلاک چینی پولکادات، پاراچین‌های پولکادات همچنین می‌توانند با پروتکل‌های محبوب اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi) و دارایی‌های دیجیتال موجود بر روی شبکه‌های خارجی مانند بیت کوین و اتریوم هم تعامل داشته باشند.
تیم پولکادات
«بنیاد وب۳» (Web3 Foundation) وظیفه توسعه و حمایت پولکادات را برعهده دارد. بنیاد وب۳ به‌منظور پرورش و پیشبرد فناوری‌ها و اپلیکیشن‌ها در زمینه پروتکل‌های اینترنتی غیرمتمرکز ایجاد شده است. این بنیاد مخصوصاً بر روی فناوری‌هایی تمرکز دارد که با بهره‌گیری از روش‌های رمزنگاری پیشرفته، به تمرکززدایی و پایداری اکوسیستم نسل سوم وب کمک می‌کنند.
این بنیاد برای تحقق اهداف خود در زمینه تمرکززدایی از اینترنت، با محققانی از شرکت‌های اینریا پاریس (Inria Paris) و ETH Zurich، توسعه‌دهندگان شرکت پریتی تکنالجیز (Parity Technologies)، و شرکای سرمایه‌گذار خود در حوزه ارزهای دیجیتال نظیر پلی چین کپیتال (Polychain Capital) همکاری میکند.
به‌طور کلی می‌توان محورهای اصلی فعالیت بنیاد وب۳ را در موارد زیر خلاصه کرد:
- فناوری‌های نوآورانه در زمینه بلاک چین، پروتکل‌های پیام‌رسانی رمزنگاری‌شده
- زیرساخت‌های شبکه‌سازی همتابه‌همتا (مانند libp2p و devp2p)
- مکانیسم‌های اقتصاد کریپتو (مانند نرم‌افزارهای DAC/DAO)
- سیستم‌های ذخیره و انتشار داده (مانند IPFS)
بنیاد وب۳ مأموریت ساخت پولکادات را به شرکت پریتی تکنالجیز و ایده‌پردازان و بنیان‌گذاران اصلی آن واگذار کرده است.
دکتر گوین وود (Gavin Wood)، پیتر چابن (Peter Czaban) و رابرت هابرمایر (Robert Habermeier) سه تن از ایده‌پردازان و بنیان‌گذاران اصلی پولکادات هستند.
گوین وود (Gavin Wood)
دکتر گوین وود مخترع برخی از مؤلفه‌های اصلی دنیای بلاک چین همچون زبان سالیدیتی (Solidity)، زبان برنامه‌نویسی اتریوم، الگوریتم اجماع اثبات اقتدار (Proof-of-Authority) و پروتکل ویسپر (Whisper) است. او اکنون در شرکت پریتی، به‌عنوان مدیر نوآوری در بخش پولکادات فعالیت میکند. گوین وود اولین کسی بود که (در سال ۲۰۱۴) از رویای اینترنت غیرمتمرکز یعنی وب۳ سخن به میان آورد و به‌طور هم‌زمان مدیریت بنیاد وب۳ را برعهده دارد.
او همچنین از هم‌بنیان‌گذاران اتریوم است که یلوپیپر (مقاله فنی و برنامه‌نویسی) اتریوم را نوشت. اختلافات او با ویتالیک بوترین، ایده‌پرداز اصلی اتریوم، بر سر آینده این شبکه موجب شد که تیم را ترک کند و به سراغ پولکادات برود. از همین جهت، می‌توان گفت که پولکادات رقیب سرسخت اتریوم است.
پیتر چابن (Peter Czaban)
پیتر چابن مدیر فناوری بنیاد وب۳ است. او تحصیلات کارشناسی ارشد خود را در زمینه یادگیری ماشین (Machine Learning) در دانشگاه آکسفورد به پایان رساند. او در حوزه‌های گوناگونی همچون صنایع دفاعی، اقتصاد، تحلیل داده، شبکه‌های توزیع‌شده، مدل‌های کمّی قیمت‌گذاری، یادگیری ماشین و توسعه تجارت مشغول به کار بوده است.
رابرت هابرمایر (Robert Habermeier)
رابرت هابرمایر از اعضای پیشین بنیاد تیل فلوشیپ (Thiel Fellowship) و هم‌بنیان‌گذار پولکادات است. او با سابقه‌ای طولانی در حوزه بلاک چین، سیستم‌های توزیع‌شده و رمزنگاری به جمع اعضای این پروژه پیوست. او از اعضای قدیمی جامعه برنامه‌نویسان راست (Rust) است که سال‌ها بر استفاده از ویژگی‌های زبان‌های برنامه‌نویسی برای ایجاد راهکارهای موازی و کارآمد تمرکز کرده بود.
ارز دیجیتال DOT؛ کیف پول‌ها و نحوه خرید
ارز دیجیتال پولکادات یا به‌طور دقیق‌تر ارز دیجیتال DOT، به سه منظور مشخص در شبکه مورد‌استفاده قرار می‌گیرد:
حاکمیت شبکه (Governance): صاحبان توکن DOT کنترل کاملی بر شبکه دارند. تمامی امتیازاتی که در پلتفرم‌های دیگر در انحصار ماینرهاست، در پلتفرم پولکادات به مشارکت‌کنندگان در ریلِی‌چین (دارندگان توکن DOT) اعطا شده است. این امتیازات شامل مدیریت رویدادهای خاص همچون به‌روزرسانی و رفع مشکلات پروتکل هستند.
سهام‌گذاری (Staking): شبکه پولکادات بر اساس نظریه بازی، صاحبان توکن DOT را به رفتار صحیح و سازنده در شبکه ترغیب میکند. افراد درستکار از طریق این مکانیسم پاداش دریافت می‌کنند در حالی که افراد خرابکار توکن‌های سهام‌گذاری شده خود را در شبکه از دست خواهند داد. این روش ایمنی شبکه را تضمین میکند.
انجام اثبات سهام پولکادات به‌صورت مستقیم بسیار پیچیده و دشوار است. با این حال، کاربران عادی برای اثبات سهام فقط کافی است از کیف پول‌ها یا صرافی‌هایی (مانند بایننس) که از اثبات سهام پولکادات پشتیبانی می‌کنند استفاده کنند و دارایی خود را برای کسب سود به شبکه اختصاص دهند. پاداش اثبات سهام پولکادات چیزی بین ۵ تا ۲۰ درصد در سال است.
وثیقه‌گذاری (Bonding): پاراچین‌های جدید (بلاک چین‌های جدید در پولکادات) با وثیقه‌گذاری توکن‌های DOT به شبکه اضافه می‌شوند. پاراچین‌های منقضی‌شده یا غیرقابل‌استفاده از طریق حذف توکن‌های وثیقه، حذف خواهند شد. این فرایند نوعی اثبات سهام محسوب می‌شود.
در زمان نگارش این مقاله قیمت هر واحد دات ۵ دلار است. از نظر توزیع توکن، تعداد کل واحدهای پولکادات ۱ میلیارد واحد خواهد بود و تعداد واحدهای در گردش آن در زمان نگارش این مقاله بیش از ۸۹۰ میلیون است. در زمان نوشتن مقاله، پولکادات با ارزش بازار (قیمت ضرب در تعداد واحد در گردش) بیش از ۴.۶ میلیارد دلاری در رده ۱۰ بازار ارزهای دیجیتال قرار دارد.
همانند سایر ارزهای دیجیتال، دات روی کیف پول‌های دیجیتال ذخیره می‌شود و برای خرید‌و‌فروش آن می‌توانید از سایت‌های صرافی مانند بایننس استفاده کنید. در ادامه مقاله به‌طور مفصل درباره کیف پول‌ها و نحوه خرید این ارز دیجیتال در ایران توضیح داده شده است.
فراموش نکنید سرمایه‌گذاری روی پولکادات مانند هر سرمایه‌گذاری سالم دیگری، همواره دارای ریسک است و قبل از هر اقدامی باید تحقیقات کامل صورت بگیرد. وب‌سایت ارزدیجیتال هیچ توصیه‌ای برای سرمایه‌گذاری در پولکادات و سایر ارزهای دیجیتال ارائه نمی‌کند.
کیف پول‌های پولکادات
پولکادات بسیار نوپا و جدید است و هنوز شبکه‌ای نسبتاً ناپایدار دارد. با این حال، برخلاف سایر پروژه‌های نوپا، برای ذخیره پولکادات تعداد کیف پول‌ها بسیار زیاد است. وب‌سایت رسمی پولکادات کیف پول‌های زیر را برای ذخیره این ارز دیجیتال پیشنهاد کرده است:
| نام کیف پول | وضعیت فعالیت | تیم توسعه‌دهنده | توضیحات |
|---|---|---|---|
| Parity Signer | فعال | Parity | اندروید و IOS |
| Polkadot-JS | فعال | Parity | تحت وب |
| Polkadot{.js} | فعال | Parity | افزونه مرورگر |
| Polkawallet | فعال | Polkawallet | اندروید و IOS |
| Math Wallet | فعال | Math Wallet | اندروید ، IOS و افزونه مرورگر |
| Trust Wallet | فعال | Trust Wallet | اندروید و IOS |
| ImToken | فعال | ImToken | اندروید و IOS |
| Ownbit | فعال | Ownbit | اندروید و IOS |
| AirGap | فعال | AirGap | اندروید ، IOS و دسکتاپ |
| SafePal | فعال | SafePal | اندروید ، IOS و کیف پول سخت‌افزاری |
| Kusama Ledger App | فعال | Zondax | کیف پول سخت‌افزاری |
| Atomic Wallet | فعال | Atomic Wallet | اندروید ، IOS و دسکتاپ |
| Dether | فعال | Dether | اندروید و IOS |
| Cobo Wallet | فعال | Cobo | اندروید و IOS |
| Swipe | فعال | Swipe | اندروید و IOS |
| Guarda | فعال | Guarda | اندروید ، IOS ، دسکتاپ و افزونه مرورگر |
| Mixin | فعال | Mixin | اندروید و IOS |
| Fearless Wallet | فعال | Soramitsu | اندروید و IOS |
| Polkadot{.js} (EthWorks) | در حال توسعه | EthWorks | افزونه مرورگر |
| MetaMask | در حال توسعه | MetaMask | اندروید ، IOS و افزونه مرورگر |
| Speckle | در حال توسعه | Speckle | افزونه مرورگر |
| KodaDot | در حال توسعه | Geefu | تحت وب |
| Subwallet | در حال توسعه | yxf | دسکتاپ |
| Spatium | در حال توسعه | Spatium | اندروید و IOS |
| TokenPocket | در حال توسعه | TokenPocket | اندروید و IOS |
توجه داشته باشید که فهرست بالا صرفاً به معرفی کیف پول‌های پولکادات اختصاص دارد و رسانه ارزدیجیتال هیچ توصیه‌ای مبنی بر استفاده از این کیف پول‌ها نخواهد داشت. بنابراین در صورت نیاز به ذخیره ارز دیجیتال دات، حتماً درباره امنیت کیف پول خود تحقیق کنید. از میان کیف پول‌های معرفی‌شده در جدول بالا، کیف پول‌های Signer ،Polkadot-JS و Polkadot{.js} را شرکت پریتی ساخته است و هر سه مورد تأیید توسعه‌دهندگان پولکادات هستند.
چگونه پولکادات بخرم؟
بهترین راه برای خرید پولکادات این است که به یک سایت صرافی ارز دیجیتال مراجعه کنید. اگر ساکن ایران هستید برای خرید دات می‌توانید از یکی از دو روش زیر استفاده کنید:
- خرید مستقیم پولکادات از سایت‌های ایرانی با ریال و کارت بانکی
- خرید بیت کوین یا تتر از سایت‌های ایرانی با ریال و کارت بانکی و سپس تبدیل آن به پولکادات در صرافی‌های خارجی مانند بایننس
اگر می‌خواهید از سایت‌های ایرانی مستقیماً پولکادات بخرید، می‌توانید با جستجو در گوگل آنها را پیدا کرده و پس از ثبت‌نام و احراز هویت، به‌طور مستقیم با کارت بانکی خود پولکادات بخرید.
با این حال، از آنجا که اغلب سایت‌های ایرانی پولکادات را در فهرست ارزهای خود ندارند و یا هزینه تمام‌شده خرید در این سایت‌ها بالا است، بیشتر سرمایه‌گذاران از روش دوم استفاده می‌کنند؛ خرید بیت کوین یا تتر از سایت‌های داخلی و سپس تبدیل آن به پولکادات در صرافی‌های خارجی ارز دیجیتال مانند بایننس.
فهرست صرافی‌های بین‌المللی که از پولکادات پشتیبانی می‌کنند، در این لینک قابل‌مشاهده است. توجه داشته باشید که صرافی‌های بین‌المللی به‌دلیل تحریم‌ها، به کاربران ساکن ایران اجازه فعالیت نمی‌دهند و ریسک مسدودشدن حساب در آنها وجود دارد. با این حال، اغلب کاربران ایرانی در حال حاضر از بایننس استفاده می‌کنند که البته قبل از استفاده آی‌پی خود را به یک کشور اروپایی تغییر می‌دهند. در مطلب «آموزش صرافی بایننس» می‌توانید نحوه تبدیل ارزهای دیجیتال در این صرافی را یاد بگیرید.
پولکادات چگونه کار میکند؟
برای استفاده از پولکادات، نیازی به دانستن جزئیات عملکرد این شبکه نیست، همان‌طور که امروزه اغلب افراد بدون اطلاعات دقیق از نحوه کار بلاک چین، از بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند. اما اگر قصد سرمایه‌گذاری روی این این شبکه را دارید، کسب اطلاعات کلی درباره نحوه کار این شبکه، خالی از لطف نیست. در این بخش به‌طور خلاصه نحوه کار شبکه پولکادات و اجزای مختلف آن را توضیح داده‌ایم، اما برای اطلاعات کامل‌تر از چگونگی کارکرد شبکه پولکادات، می‌توانید به مقاله تکمیلی ما در این خصوص مراجعه کنید.
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، هدف از ایجاد شبکه پولکادات رفع مشکلات مقیاس‌پذیری، تعامل‌پذیری و مدیریت بلاک چین‌ها است. به همین خاطر، شبکه پولکادات به‌گونه‌ای طراحی شده است که از یک سو امکان فعالیت موازی بلاک چین‌های گوناگون را فراهم کند و از سوی دیگر با استفاده از مدل امنیت اشتراکی، تمامی آنها را در یک شبکه واحد گرد هم آورد. همچنین برخلاف بلاک چین‌های سنتی که به‌صورت مجزا از یکدیگر کار می‌کنند، تمامی زنجیره‌های شبکه پولکادات با یکدیگر در ارتباط بوده و قادر به ارسال و دریافت هر نوع پیامی به یکدیگر هستند.
زنجیره‌های موجود در شبکه پولکادات
با مقدمه‌ای که گفته شد، اکنون می‌توانیم اجزای شبکه پولکادات و نحوه همکاری آنها را توضیح دهیم. این پلتفرم از چند زنجیره تخصصی تشکیل شده است که هریک وظایف و کاربردهای خاص خود را دارند:
- ریلِی‌چین (Relay Chain): زنجیره ریلِی‌چین، قلب شبکه پولکادات و عنصر هماهنگ‌کننده تمامی اجزای شبکه است. هریک از بلاک چین‌های مستقل شبکه پولکادات، با اتصال به ریلِی‌چین و اشتراک‌گذاری بلاک‌های خود در این زنجیره، از مدل امنیت اشتراکی پلتفرم پولکادات بهره‌مند می‌شوند. نودهای اعتبارسنج شبکه پولکادات با سهام‌گذاری توکن‌های دات بر روی ریلِی‌چین، مسئولیت اعتبارسنجی و تأیید بلاک‌های ارسالی از تمام بلاک چین‌های شبکه را بر عهده می‌گیرند. همچنین همه تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی شبکه، با مشارکت صاحبان توکن‌های دات در همه‌پرسی‌های برگزارشده در ریلِی‌چین انجام می‌گیرد.
- پاراچین‌ها (Parachains): پاراچین‌ها بلاک چین‌های مستقلی هستند که هریک دارای کاربردها، ویژگی‌ها و قوانین خاص خود بوده و با استفاده از زیرساخت خاص شبکه پولکادات که «سابستریت» (Substrate) نام دارد ساخته می‌شوند. واژه پاراچین برگرفته از عبارت «Parallelized chains» به‌معنای زنجیره‌های موازی است. بنابراین تراکنش‌های شبکه، به‌صورت موازی روی پاراچین‌ها اجرا شده و در بازه‌های زمانی مشخصی روی ریلِی‌چین ثبت می‌شوند. هریک از این بازه‌های زمانی مشخص یک اسلات (Slot) نامیده می‌شود و هر پاراچین اسلات مخصوص به خود را روی ریلِی‌چین در اختیار دارد. تراکنش‌های انجام‌شده در هر پاراچین، توسط نودهای رابط (Collators) پردازش شده و در بلاک‌ها ثبت می‌شوند. علاوه بر این، هر پاراچین می‌تواند با ارسال و دریافت تراکنش از دیگر پاراچین‌ها، با آنها در ارتباط باشد.
- پاراتریدها (Parathreads): پاراتریدها (یا زنجیره‌های موازی)، ساختارهای داده جایگزینی برای پاراچین‌ها هستند. این زنجیره‌ها از منظر فنی شباهت بسیاری به پاراچین‌ها دارند، اما نحوه اتصال آنها به شبکه و مدل اقتصادی‌شان اندکی با پاراچین‌ها تفاوت دارد. صاحبان کسب‌و‌کار‌ها یا برنامه‌های غیرمتمرکز گوناگون، می‌توانند به‌جای اجاره یک اسلات اختصاصی پاراچین و اتصال همیشگی به ریلِی‌چین، با مبلغی بسیار کمتر یک پاراترید را در اختیار گرفته و تنها در مواقع موردنیاز به ریلِی چین متصل شوند. مدل اقتصادی پاراتریدها اصطلاحاً «پرداخت بر اساس استفاده» نامیده می‌شود. به این معنی که پاراتریدهای گوناگون در صورت نیاز به ثبت بلاک روی ریلِی‌چین، با شرکت در یک مزایده عمومی اسلات بعدی شبکه را در اختیار گرفته و بلاک خود را به ریلِی‌چین ارسال می‌کنند.
- پل‌ها (Bridges): پل‌های شبکه پولکادات، نوع خاصی از پاراچین‌ها هستند که به‌منظور برقراری ارتباط میان بلاک چین‌های متفاوت، با قوانین اقتصادی و زیرساخت‌های فنی متفاوت مورد‌استفاده قرار می‌گیرند. این پل‌ها با ساختار غیرمتمرکز و بدون نیاز به اعتماد خود، امکان ارسال و دریافت تراکنش از سایر بلاک چین‌های سنتی نظیر بیت کوین و اتریوم را فراهم می‌کنند. با بهره‌گیری از فناوری پل‌های بلاک چین، مشکل ایزوله‌‌بودن بلاک چین‌ها برطرف شده و تعامل‌پذیری میان شبکه‌های بلاک چینی گوناگون محقق می‌شود.
در تصویر زیر می‌توانید ارتباط زنجیره‌های گوناگون پولکادات با یکدیگر را مشاهده کنید:
مشارکت‌کنندگان در شبکه پولکادات
علاوه بر تنوع زنجیره‌ها، یکی دیگر از عوامل مقیاس‌پذیری پولکادات، تنوع نودهای (مشارکت‌کنندگان) شبکه است. به‌طور کلی تمام وظایف مربوط به اعتبارسنجی تراکنش‌ها و تولید بلاک‌ها در شبکه پولکادات، بین چهار گروه از اشخاص تقسیم شده است. در ادامه با وظایف و اختیارات هریک از این نودها آشنا خواهیم شد:
- نودهای اعتبارسنج (Validators): اعتبارسنج‌ها مسئول حفظ امنیت ریلِی‌چین هستند. هریک از دارندگان توکن‌های دات، می‌توانند با سهام‌گذاری توکن‌های خود، تبدیل به یک نود اعتبارسنج شده و وظیفه ساخت بلاک‌های ریلِی‌چین را برعهده بگیرند. نودهای اعتبارسنج بلاک‌های پیشنهادی از سوی پاراچین‌ها را دریافت کرده و با اعتبارسنجی این بلاک‌ها، آنها را در ریلِی‌چین ثبت می‌کنند. این نودها در صورت عملکرد صحیح، پاداش ساخت بلاک (شامل کارمزد تراکنش‌ها) را دریافت خواهند کرد.
- نودهای رابط (Collators): نودهای رابط هر پاراچین تراکنش‌های کاربران پاراچین را جمع‌آوری و اجرا می‌کنند، سپس این تراکنش‌ها را در یک بلاک کاندید گردآوری کرده و آن را همراه با اثبات انتقال حالت، به نودهای اعتبارسنج مربوط به پاراچین خود ارائه می‌دهند. اختیارات نودهای رابط هر پاراچین، درست مشابه اختیاراتی است که در بلاک چین‌های مبتنی بر اثبات کار به ماینر‌ها داده می‌شود.
- نودهای گزیننده (Naminators): ممکن است افرادی مایل به مشارکت در امنیت ریلِی‌چین و کسب درآمد از شبکه پولکادات باشند، اما توانایی یا حوصله راه‌اندازی یک فول‌نود تمام‌وقت (سیستمی که همیشه روشن باشد) را نداشته باشند. این افراد می‌توانند یک نود گزیننده راه‌اندازی کنند تا با گزینش اعتبارسنج‌های قابل‌اعتماد، در امنیت شبکه سهیم شده و درآمد کسب کنند. هر گزیننده به نسبت مبلغی که در شبکه سهام‌گذاری کرده، حق رأی خواهد داشت. در صورتی که هریک از این اعتبارسنج‌ها رفتار خرابکارانه‌ای از خود نشان دهند، نود اعتبارسنج جریمه شده و نودهای گزیننده‌ای که او را انتخاب کرده‌اند نیز توکن‌های سهام‌گذاری خود را از دست خواهند داد.
- نودهای ناظر (Fishermen): فیشرمن‌ها یا ناظران نیز مانند نودهای رابط، فول‌نود پاراچین مخصوص به خود هستند اما نقشی متفاوت در شبکه پولکادات ایفا می‌کنند. ناظران به‌جای تولید بلاک‌های پاراچین و انتقال حالت‌ها (وظیفه‌ای که نودهای رابط هر پاراچین انجام می‌دهند)، بر این روند نظارت کرده و اطمینان حاصل می‌کنند که هیچ انتقال حالت نامعتبری در پاراچین انجام نشود. آنها در صورت مشاهده رفتار خرابکارانه در پاراچین، این رفتار را گزارش می‌دهند و در صورتی که صحت گزارش آنها اثبات شود، پاداش قابل‌توجهی از شبکه دریافت می‌کنند. همچنین در صورتی که گزارش آنها اشتباه باشد، با ریسک از دست‌‌دادن توکن‌های سهام‌گذاری‌شده خود مواجه خواهند بود.
اجماع اثبات سهام در شبکه پولکادات
امنیت شبکه پولکادات از طریق الگوریتم اجماع ترکیبی «گرندپا/بیب» (GRANDPA/BABE) تأمین می‌شود. این الگوریتم نوعی اجماع مبتنی بر اثبات سهام است که متناسب با پولکادات طراحی شده است. الگوریتم GRANDPA/BABE روشی ترکیبی است که از مزایای روش‌های اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) بهره‌مند بوده و از معایب آنها پرهیز میکند. به‌طور خلاصه روش اثبات کار، حداکثر امنیت را برای شبکه تأمین میکند اما مقیاس‌پذیر نیست؛ از سوی دیگر روش اثبات سهام، مقیاس‌پذیری شبکه را افزایش می‌دهد، اما تا حدودی از امنیت شبکه می‌کاهد. الگوریتم GRANDPA/BABE چیزی بین این دو روش است.
پولکادات از مکانیسم (Nominated Proof-of-Stake) یا «اثبات سهام نامزدشده» برای تعیین اعتبارسنج‌ها استفاده میکند. در این مکانیسم، نودهای اعتبارسنج (validators) و نودهای گزیننده (nominators) نقش اصلی را در امنیت شبکه ایفا می‌کنند. به این صورت که نودهای گزیننده با سهام‌گذاری دارایی‌های خود در شبکه، می‌توانند به نودهای اعتبارسنج مورد‌اعتماد خود رأی داده و آنها را انتخاب کنند.
این مکانیسم از جهاتی شبیه به روش اثبات سهام نمایندگی شده (DPoS) است. با این تفاوت که در روش NPoS، نودهای گزیننده در برابر انتخاب خود مسئولیت بیشتری دارند. به این معنی که در صورت خرابکاری نودهای اعتبارسنج، مبلغ سهام‌گذاری شده توسط گزینندگان، به‌عنوان جریمه از دست خواهد رفت؛ در حالی که در روش DPoS سهام‌گذاران مسئولیتی در برابر رفتار نمایندگان منتخب خود ندارند.
حاکمیت در شبکه پولکادات
مدل حاکمیت در شبکه پولکادات، نسبت به بلاک چین‌های دیگر اندکی پیچیده‌تر و دارای یک مکانیسم چندلایه است. این مدل، با برگزاری همه‌پرسی‌های شفاف درون‌زنجیره‌ای، امکان به‌روزرسانی شبکه بدون انجام هاردفورک را فراهم میکند. بر همین اساس، نقش‌های حاکمیتی در شبکه پولکادات، بین سه گروه از مشارکت‌کنندگان توزیع شده است.
- ذی‌نفعان عمومی شبکه: تمامی صاحبان توکن‌های دات، ذی‌نفعان عمومی شبکه به‌شمار می‌آیند. آنها می‌توانند با ارائه پیشنهادات خود برای بهبود شبکه، این پیشنهادات را به مرحله همه‌پرسی عمومی برسانند تا در صورت تصویب، در به‌روزرسانی‌های بعدی شبکه اعمال شوند. آنها همچنین بر اساس میزان دارایی خود، در همه‌پرسی‌های عمومی حق رأی دارند.
- اعضای شورا (Council Members): این افراد به‌نمایندگی از ذی‌نفعان شبکه برای ایفای سه نقش اصلی در حاکمیت انتخاب شده‌اند: پیشنهاد همه‌پرسی‌های معقول، وتوی همه‌پرسی‌های خرابکارانه و انتخاب اعضای کمیته فنی.
- کمیته فنی (Technical Committee): کمیته فنی، تیمی متشکل از توسعه‌دهندگان فعال پولکادات است که توسط اعضای شورا انتخاب شده‌اند. وظیفه آنها پیشنهاد همه‌پرسی‌های اضطراری برای رفع باگ‌ها و مشکلات شبکه است. این پیشنهادات در صورت تصویب اعضای شورا به‌صورت خارج از نوبت به همه‌پرسی گذاشته می‌شوند.
نقشه راه پولکادات
اولین مراحل توسعه و جذب سرمایه برای پلتفرم پولکادات، با فاز اثبات مفهوم این شبکه در ماه مه ۲۰۱۸ (اردیبهشت ۱۳۹۷) آغاز شد. سپس در اوت ۲۰۱۹ نمونه‌ای غیررسمی از شبکه پولکادات، تحت عنوان کوساما (Kusama) به‌منظور آزمایش عملکرد فناوری و مشوق‌های اقتصادی پولکادات در دنیای واقعی ایجاد شد. عرضه این پلتفرم محیط مناسبی را در اختیار توسعه‌دهندگان پاراچین‌ها قرار می‌داد تا ایده‌های خود را قبل از بارگذاری و ثبت در پولکادات، در این شبکه به معرض آزمایش بگذارند.
در مه ۲۰۲۰ (اردیبهشت ۱۳۹۹) بالاخره شبکه اصلی (mainnet) پولکادات شروع به کار کرد و تمامی ارتقاهای بعدی تا به امروز، در جهت بهبود عملکرد و تمرکززدایی از شبکه پولکادات انجام شده است. در ادامه این بخش تمامی مراحل و فازهای توسعه پلتفرم پولکادات را به‌طور خلاصه مرور می‌کنیم:
فاز اول اثبات مفهوم (مه ۲۰۱۸)
راه‌اندازی موتور انتقال حالت در ریلِی‌چین و سازوکار حاکمیت درون‌زنجیره‌ای (onchain)
فاز دوم اثبات مفهوم (ژوئیه ۲۰۱۸)
- پشتیبانی از پاراچین‌ها
- افزودن قابلیت پاداش‌دهی و جریمه به الگوریتم اجماع اثبات سهام
- راه‌اندازی تست‌نت «Krumme Lanke» و اولین ارتقای خودکار آن از طریق مکانیسم حاکمیت
تست‌نت BBQ-Birch (اکتبر ۲۰۱۸)
تست نت BBQ-Birch یک زنجیره مبتنی بر WASM (وب‌اسمبلی) برای اجرای قراردادهای هوشمند است که بر روی سابستریت ایجاد شده است.
فاز سوم اثبات مفهوم (ژانویه ۲۰۱۹)
- افزودن ابزار نهایی‌سازی GRANDPA به مکانیسم اجماع
- راه‌اندازی تست‌نت Alexander
فاز چهارم اثبات مفهوم (مه ۲۰۱۹)
- ارتقای ران‌تایم برای بهینه‌سازی تست‌نت Alexander
- افزودن قابلیت‌های جدید سهام‌گذاری برای کمک به ایمن‌سازی نودهای اعتبارسنج
- بهینه‌سازی GRANDPA
فاز اول Kusama chain (اوت ۲۰۱۹)
کوساما نسخه اولیه و حسابرسی‌نشده پولکادات است. این زنجیره یک بلاک چین مجزا است که بر روی شبکه Canary راه‌اندازی شده و هدف آن آزمایش مکانیسم حاکمیت، سهام‌گذاری و شاردینگ است. تیم‌های توسعه‌دهنده می‌توانند پاراچین‌های خود را تحت شرایط اقتصادی واقعی در بلاک چین کوساما راه‌اندازی کنند.
فاز دوم Kusama chain (سپتامبر ۲۰۱۹)
- به‌روزرسانی v0.6.17؛ در این به‌روزرسانی، پلتفرم کوساما از اجماع اثبات سهام به اثبات سهام نامزدشده (NPoS) تغییر یافت. همچنین قابلیت انتخاب اعضای شورای کوساما فعال شد. این ارتقا از نظر فنی شامل راه‌اندازی یک زنجیره جدید با چندین اصلاح مهم است. تمامی معاملات زنجیره اولیه، در این زنجیره گنجانده شده است؛ بنابراین حساب‌های کاربران بدون تغییر باقی مانده است.
- به‌روزرسانی v0.6.18 شامل ارتقای GRANDPA به نسخه ۰.۱۰.۰
فاز سوم Kusama chain (نوامبر ۲۰۱۹)
- افزودن قابلیت ذخیره‌سازی نگاشت پیشوند
- بازسازی سیستم حاکمیت شبکه
فاز اول شبکه اصلی پولکادات (مه ۲۰۲۰)
زنجیره اصلی پولکادات در تاریخ ۲۷ می ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد. این نسخه اولیه به عنوان یک شبکه مبتنی بر الگوریتم اثبات اقتدار (PoA) و با مشارکت ۶ اعتبارسنج از بنیاد وب۳ شروع به کار کرد. این شبکه همچنین به سرمایه‌گذاران اولیه DOT اجازه می‌داد که توکن‌های خود را دریافت کرده و درخواست خود برای راه‌اندازی یک فول نود اعتبارسنج یا گزیننده (در طراحی NPoS نسخه آینده شبکه) را به ثبت برسانند.
فاز دوم شبکه اصلی پولکادات (ژوئن ۲۰۲۰)
- بنیاد وب۳ اولین همه‌پرسی را به‌منظور انتقال به فاز دوم شبکه اصلی پولکادات، در میان نودهای اعتبارسنج برگزار کرد. در این همه‌پرسی، نودهای اعتبارسنج به انتقال شبکه پولکادات از الگوریتم اجماع اثبات اقتدار (PoA) به اثبات سهام نامزدشده (NPoS) رأی دادند. پولکادات با انتقال به فاز دوم، گام بزرگی را در جهت تمرکززدایی از شبکه برداشته و تعداد اعتبارسنج‌های فعال را از ۲۰ نود، به حدود ۲۰۰ نود افزایش داده است. همچنین در این مرحله، خریداران اولیه DOT می‌توانند در ازای دریافت بخشی از پاداش تورم دارایی‌ها، توکن‌های خود را سهام‌گذاری کرده و اعتبارسنج‌های مورد اعتماد خود را انتخاب کنند.
فاز سوم شبکه اصلی پولکادات (ژوئیه ۲۰۲۰)
در این فاز، بنیاد وب۳ از کلید superuser خود (معروف به Sudo) به‌منظور ارتقای شبکه و فعال‌سازی تمامی قابلیت‌های حاکمیتی شبکه استفاده کرد. این به‌روزرسانی به ۱۳ عضو جدید شورا و تمامی دارندگان توکن‌های DOT اجازه می‌دهد تا پروپوزال‌های پیشنهادی خود برای بهبود شبکه را ارائه داده و در رأی‌گیری برای اعمال تغییرات بر روی شبکه مشارکت کنند. پولکادات همچنین دارای یک کمیته فنی سه‌نفره است که دو کرسی آن در اختیار شرکت پریتی تکنالجیز و یک کرسی آن در اختیار بنیاد وب۳ است. در صورت بروز مشکلات فنی در شبکه، اعضای این کمیته می‌توانند تغییرات موردنظر خود را به‌صورت یک پروپوزال اضطراری به شورای پولکادات ارسال کنند تا در صورت تأیید شورا، این تغییرات فوری در شبکه اعمال شوند.
فاز چهارم شبکه اصلی پولکادات (ژوئیه ۲۰۲۰)
شورای پولکادات پس از دریافت اختیارات و مسئولیت‌های حاکمیتی، اولین همه‌پرسی را به‌منظور حذف امتیاز superuser (که در اختیار بنیاد وب۳ بود) از شبکه برگزار کرد. امتیاز Sudo به بنیاد وب۳ اجازه می‌داد تا در مراحل ابتدایی راه‌اندازی، شبکه را مدیریت کرده و به‌روزرسانی‌های اساسی را انجام دهد. با حذف امتیاز Sudo، اکنون پولکادات از حالت زنجیره کاندید، به شبکه رسمی خود انتقال یافته و دیگر یک شبکه مجوزمحور (permissioned) محسوب نمی‌شود.
فاز پنجم شبکه اصلی پولکادات (اوت ۲۰۲۰)
در این فاز قابلیت آزادسازی انتقال توکن‌های دات سهام‌گذاری شده، بر اساس یک همه‌پرسی آن‌چین، از بلاک شماره ۱٬۲۰۵٬۱۲۸ (در تاریخ ۱۸ اوت ۲۰۲۰) اجرایی شد. نکته قابل توجه آن است که فرایند تغییر واحد توکن‌های دات، ۷۲ ساعت بعد از بازشدن نقل و انتقالات انجام خواهد شد. در این فرایند، تعداد توکن‌های دات به ۱۰۰ برابر افزایش می‌یابد اما ارزش دلاری آن تغییری نخواهد کرد.
بازتعریف توکن‌های دات (اوت ۲۰۲۰)
در اولین همه‌پرسی رسمی جامعه پولکادات، نسبت ارزش توکن‌های دات و خردترین واحد آن «پلانک (Planck)» با ضریب صد افزایش یافت. این تغییر به‌صورت رسمی در تاریخ ۲۱ اوت ۲۰۲۰ و در بلاک شماره ۱٬۲۴۸٬۳۲۸ به وقوع پیوست. پس از انجام این تغییر، موجودی توکن‌های دات در تمامی حساب‌ها ۱۰۰ برابر شد. به همین ترتیب، میزان عرضه کلی توکن‌های دات نیز از ۱۰ میلیون توکن به یک میلیارد توکن افزایش یافت. اما تغییری در ارزش دلاری موجودی کاربران به‌وجود نیامد زیرا ارزش دلاری هر توکن دات ۱۰۰ برابر کاهش یافت.
فعال‌سازی عملکردهای اصلی شبکه (فاز فعلی)
پس از آن‌که فرایند مزایده پاراچین‌ها و سیستم پیام‌رسان XCMP به‌طور کامل فعال شوند، شبکه پولکادات به حداکثر توان عملیاتی ریلِی‌چین دست خواهد یافت. زمان و نحوه انجام این تغییرات برعهده دارندگان توکن دات خواهد بود.
جمع‌بندی
شبکه پولکادات به‌گونه‌ای طراحی شده است که برای پروژه‌های بلاک چینی عمومی، خصوصی و سازمانی قابل استفاده باشد. تعداد پروژه‌های فعال در اکوسیستم پولکادات، در زمان نگارش این مقاله (آذر ۱۳۹۹) ۳۱۰ مورد است که از این میان می‌توان به پروژه‌های مشهور و آینده‌داری همچون چین لینک (Chainlink)، پلاسم (Plasm)، آکروپولیس (Akropolis) و آکالا (Acala) اشاره کرد.
شاید با مطالعه این مقاله، به این نتیجه رسیده باشید که پولکادات کامل‌ترین، هوشمندانه‌ترین و خلاقانه‌ترین بلاک چین موجود در میان هزاران پروژه بلاک چینی دیگر است، اما به نظر کارشناسان، هنوز زود است که چنین اظهارنظری درباره پولکادات داشته باشیم.
تلاش ما در این مقاله، صرفاً بر معرفی شبکه پولکادات و کاربردهای آن معطوف بود، اما اظهارنظر درباره آینده این پروژه و موفقیت نهایی آن، نیازمند مطالعه بیشتر و بررسی تخصصی پروژه‌های رقیب آن است. واقعیت آن است که علی‌رغم تمام مزایایی که از مقیاس‌پذیری و عملکرد پولکادات برشمردیم، هنوز بسیاری از توسعه‌دهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز، به بلاک چین‌های سنتی مانند اتریوم تمایل بیشتری دارند. از سوی دیگر اتریوم که شاید اصلی‌ترین رقیب پولکادات به‌شمار می‌آید نیز در حال پوست‌اندازی بوده و به جامعه کاربران خود، وعده داده است که با توسعه اتریوم ۲.۰ بخشی از نارسایی‌های فعلی شبکه را رفع خواهد کرد. اما در هر صورت نباید فراموش کرد که بنیان‌گذار اصلی پولکادات، خود از توسعه دهندگان ارشد پلتفرم اتریوم بوده که با مشاهده ضعف‌ها و چالش‌های بلاک چین اتریوم، تصمیم به خروج از این پروژه و ایجاد شبکه پولکادات گرفته است.
در آخر یادآوری می‌کنیم که سرعت رشد فناوری‌های غیرمتمرکز در دنیای امروز بسیار بالاست. در این میان پروژههایی که بیشترین سازگاری را با فناوری‌های جدید داشته باشند، سهم بیشتری از اینترنت غیرمتمرکز خواهند داشت. شبکه پولکادات تا به اینجا نشان داده است که از عهده سازگاری با پیشرفت‌های فناوری به‌خوبی برمی‌آید؛ اما اینکه در سال‌های آینده چه سهمی از بازار ارزهای دیجیتال در اختیار شبکه پولکادات باشد، پرسشی است که باید در آینده منتظر پاسخ آن باشیم.
