تدوین استاندارد ملی سنجش ایمنی ترکیبات نانو مواد

به گزارش« نبض فناوری» نود و نهمین اجلاسیه کمیته ملی استانداردهای فناوری نانو به‌صورت مجازی برگزار و استاندارد «فناوری نانو – ملاحظات برای انجام مطالعات توکسیکوکینتیک با نانومواد» تصویب و آماده انتشار شد.

نانو مواد خانواده‌ای از مواد شیمیایی هستند که مانند هر ماده شیمیایی دیگری می‌توانند طیف وسیعی از سمیت را ایجاد کنند و علم توکسیکوکینتیک‌ می‌تواند به سنجش ایمنی ترکیبات از جمله نانومواد با شناسایی ارگان‌های بالقوه هدف و پتانسیل پایداری در ارگان‌ها کمک کند، برای ارزیابی اینکه آیا یک نانو ماده رفتاری متفاوت با یک نانوماده مشابه یا ماده توده‌ای با ترکیب‌بندی شیمیایی مشابه دارد، استفاده شود و جذب، توزیع، سوخت و ساز و دفع ترکیبات خارجی در بدن را با گذشت زمان توصیف کند.

این علم همچنین مواجهه را با دوز داخلی مرتبط‌ می‌کند؛ بنابراین، یکی از ابعاد کلیدی برای سمیت است. ضمن آنکه در طراحی مطالعات هدفمند سمیت و شناسایی پتانسیل ارگان‌های هدف کمک خواهد کرد و اطلاعات مربوط را برای توجیه یا چشم‌پوشی از مطالعات سمیت فراهم می‌کند.

مجموعه قابل توجهی از مقالات پژوهشی منتشر شده، دستورالعمل‌های ملی و بین‌المللی، راهنماها و استانداردهای ملی و بین‌المللی در مورد استفاده از روش‌های توکسیکوکینتیک به منظور مطالعه سرنوشت مواد شیمیایی در بدن وجود دارد. اما هیچ‌یک از آن‌ها به نانومواد به صورت مجزا نمی‌پردازند و برخی حتی نانومواد را به‌طور خاص مستثنی‌ می‌کنند. به‌عنوان مثال، استاندارد ملی ایران به شماره ۲۱۴۸۰ با عنوان «آزمون سمیت مواد شیمیایی – بررسی توکسیکوکینتیک – راهنما در مورد توکسیکوکینتیک»، شرح مفصلی را برای ارزیابی مشخصات توکسیکوکینتیک مواد شیمیایی ارائه‌ می‌دهد، اما به‌طور شفاف بیان‌ می‌کند که این راهنما برای آزمایش نانومواد درنظر گرفته نشده است، زیرا توکسیکوکینتیک نانومواد با یون‌ها و مولکول‌های محلول و ذرات بزرگ متفاوت است.

علاوه بر این، مدل‌های توصیف شده برای نانومواد مناسب نیستند، زیرا فرآیندهای حاکم بر توزیع نانوذرات با مواد حل شده (مولکولی و یونی) که در راهنماهای فعلی ذکر شده‌اند، متفاوت هستند. از همین رو، علاوه بر رهنمودهای موجود، رهنمودهای جدید یا اطلاعات تکمیلی خاص در مورد نانومواد ضروری هستند.

در این راستا در نود و نهمین اجلاسیه کمیته ملی استانداردهای فناوری نانو استاندارد «فناوری نانو – ملاحظات برای انجام مطالعات توکسیکوکینتیک با نانومواد» تصویب و آماده انتشار شد.

به نقل از ستاد نانو، این استاندارد، سابقه و اصول مطالعات توکسیکوکینتیک مربوط به نانومواد را توصیف می‌کند. این استاندارد ملی با مشارکت متخصصانی از دانشگاه، پژوهشگاه، شرکت‌های خصوصی فعال در حوزه ایمنی و کارشناسان ستاد توسعه فناوری نانو تدوین شد. منبع مورد استفاده برای تدوین آن، استاندارد بین‌المللی ISO/TR ۲۲۰۱۹ است که در سال ۲۰۱۹ توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ایزو، ISO) منتشر شده بود.