نقدی بر قانون حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی
نیما حاسید دکتری علوم سیاسی، فوق لیسانس روابط بین الملل، در گفتگو با خبرنگار «نبض فناوری» در رابطه طرح پیش نویس قانون حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی، اظهار کرد: این قانونی به جای اینکه حاصل کار کارشناسی شده باشد بیشتر به نظر می‌آید که حاصل مکنونات چند نماینده است که علم درستی حتی از پایه‌ترین اصول کامیپیوتر و شبکه‌های مجازی و اینترنت نداشته اند.
وی تصریح کرد: اگر از بُعد تکنیکال به قضیه نگاه کنیم از اولین شبکه‌ای که به وجود آمد (آرپانت) تمرکززدایی خصوصیت بارز شبکه‌های کامپیوتری بوده و هست و روند تمرکز دادن به این‌ها در هر سطحی که برگزار شود محکوم به فنا و شکست خواهد بود. مثل ماهی است که خلاف جهت آب شنا می‌کند و به هرحال روزی این ماهی مجبور است هم جهت شود. حتی کشور‌هایی مثل کره شمالی یا چین که تعبیر آماده برخی از افراد است این کشور‌های موفقیت صددرصدی با این قضیه نداشتند و ندارند حتی چین این کار را با ملاحظاتی انجام داده است که کمترین ضربه را به اقتصاد خودش بزند و ما می‌دانیم که اقتصاد چین برگرفته از یک اقتصاد لیبرال است هرچند که خودش کمونیست بوده، ولی اقتصاد لیبرال دارد و در تمام این قضیه سعی کرده به گونه‌ای عمل کند که کمترین سطح برخورد را با جامعه داشته باشد. برعکس این قضیه کره شمالی است بیشترین سطح برخورد اقتصادی و اجتماعی و.. را دارد اما، می‌بینیم که کره شمالی با بهای وحشتناکی که هم برسیاست خارجی وهم اقتصادی پرداخت می‌کند این کار را انجام داده است. اصلا جامعه کره شمالی با جامعه مدرن ایرانی و نظام اسلامی که حامی آزادگی و آزادی خواهی در نظام بین الملل است قابل قیاس نیست. حال آنکه بخواهیم به الگوی آن کشور تکیه کرده و بومی سازی کنیم در اصل قیاس مع الفارق است.
حاسید ادامه داد: به طور حتم اجرای طرح پیش نویس قانون حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی مشاغل را با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد کرد. هر چند که تیم‌های نرم افزاری خوبی در کشور داریم و می‌توانیم بسیاری از نرم افزار‌های بین المللی (تلگرام و اینستاگرام) را بومی سازی کنیم، اما نباید فراموش کرد حتی اگر خود تلگرام امروز بخواهد بومی سازی کند، شکست می‌خورد. بخاطر اینکه با همان منطق دیسنترالیزیشن خواسته یا ناخواسته مبارزه می‌کند واینکه اینستاگرام فالوور دارد یا تلگرام اینقدر کاربر دارد دلیل اصلی آن این است که این‌ها جهانی فکرکرده و جهانی عمل کردند و نه منطقه‌ای و کشوری.
دکتری علوم سیاسی، فوق لیسانس روابط بین الملل، گفت: معضل دیگری که این طرح برای ما ایجاد می‌کند، معضل سیاسی و امنیتی است، گرچه اظهار نهایی در این مورد با سازمان‌های امنیتی است، اما به نظر می‌رسد برخلاف اینکه که برخی دوستان فکر می‌کنند که شاید به نفع باشد، اما من هیچ منفعتی در آن نمی‌بینم. بخاطر اینکه وقتی در یک بازی کارت برنده را رو کنید دیگر تمایلی برای ادامه بازی دیگر کارتی ندارید که بتوانید با همان اقتدار آن بازی را ادامه دهید، امروز فیلترینگ اطلاعات در شرایط یک روشی پذیرفته شده در دنیاست و همه آن را انجام می‌دهند و چیز عجیب و غریبی نیست در شرایط فرس ممکن است که یک فیلترینگ انجام شود و این فیلترینگ آنقدر شدید باشد که منطقه‌ای یا بخشی از کشوری را برای مدتی محدود از دنیا جدا کند، این خیلی عادی است و یکی از سیاست‌های امنیتی است که باید اجرا شود. اما اگر این سیاست امنیتی را که برای شرایط حاد بوده در شرایط عادی اجرا کنیم عملا شمشیری را که برای شرایط خاص کنار گذاشتیم را در کار‌های یومیه وارد کردیم و شمشیر در این کار‌های یومیه آن برندگی لازم خودش را از دست خواهد داد و در آن موقع ممکن است در شرایط خاص با مشکلات بزرگی مواجه شویم. به هرحال زمانی که یک فیلترینگ عظیم زندگی روزمره مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد صرفنظر از اینکه این کار چه مضراتی برای اقتصاد کشور دارد به هرحال مردم را به این فکر وامی دارید که چطوری آن را دور بزنند و می‌دانیم که در دنیای دیجیتال امروز هیچ چیزی ناممکن نیست. سیستم‌های امنیتی پیشرفته کامپیوتری با هزینه‌های چند هزار برابری هک می‌شوند و اطلاعاتشان به سرقت می‌رود. این قضیه هم تافته‌ی جدابافته از این قضیه نیست و نمی‌تواند باشد و در شرایط خاص می تواند برای ما معضل ساز باشد.
وی اظهار کرد: به نظر می‌رسد روندی که مجلس شورای اسلامی در پیش گرفته متاسفانه روندی نیست که انتظارات مطلوبی داشته باشد. احتمالا امروز نمایندگان مجلس با توجه به اصل ۸۵ که به آن‌ها اجازه می‌دهد موضوعات خاص را در فراکسیون‌های تخصصی بررسی کنند، این طرح را از صحن علنی خارج کنند و با توجه به این قضیه سعی کنند دور از انظار جامعه روی این طرح صحبت کنند. چند موضوع در اینجا از لحاظ حقوقی مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد از لحاظ حقوقی ایراداتی به آن وارد است هرچند نظر صاعب در این زمینه با شورای محترم نگهبان است؛ اصل ۸۵ برای این است یک بحث تخصصی و برای افرادی متخصص باید در کمیسیون مربوطه انجام شود. مثلا فرض کنید طرحی را ارائه بدهند برای کسانی که در حوزه دندانپزشکی و ارتودنسی کار می‌کنند این طرح باید در کمیسیون خاص آن بررسی شود، ولی طرحی که ۸۰ میلیون ایرانی را درگیر خود کرده، طرح یک قشر خاص نیست؛ بلکه طرح عمومی است باید در صحن علنی مطرح شود و نمایندگانی که این طرح را تهیه کردند و خودشان هم تحث فشار افکار عمومی این طرح را از صحن خارج کردند و میخواهند به کمیسیون ببرند! این یک مشکل است.
حاسید گفت: مشکل دیگر تضاد این طرح با اصول ۹ و ۲۸ قانون اساسی است که این دو اصل هم انتخاب شغل همه آحاد جامعه را تضمین کرده و هم جریان باز اطلاعات را. اگر این فیلترینگ را به این شکل که در طرح هست انجام دهیم قطعا بسیاری از مشاغل (ترید کردن و تجارت‌های الکترونیک) را از بین خواهد برد. این کاملا با اصول قانون اساسی ما در تضاد است، هرچند نظر نهایی در این زمینه با شورای محترم نگهبان است، که امیدواریم این شورا به آن توجه کنند.
امیدواریم این طرح آنقدرکاملا کارشناسی شده باشد تا تبدیل به طرحی شود به جای اینکه کاربران و ملت را که کاملا دلبسته به نظام هستند را امیدوارتر کند و باعث خرسندی دشمنان نظام نشود.
