نگاه به توسعه زیرساخت اقتصاد دیجیتال باید نگاه درآمدی باشد نه هزینه ای/سیاست‌گذاران کشور با بخش آی تی بیگانه‌اند
نیما حاسید دکتری علوم سیاسی، فوق لیسانس روابط بین الملل، درگفتگو با خبرنگار «نبض فناوری» در خصوص موانع اقتصاد دیجیتال، اظهار کرد: متاسفانه موانع رشد اقتصاد دیجیتال در کشور یک مانع سطحی و یا مانع خاص نیست؛ بلکه ما در سلسله مراتبی مشکلاتی را داریم که باعث می‌شود که در بخش اقتصاد دیجیتال نتوانیم از آن ظرفیت‌ها برای توسعه اقتصاد کشور بهره بگیریم و یا اقتصاد دیجیتال را در کشور به آن شکلی که شایسته و بایسته است؛ پیاده سازی کنیم.
وی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات اساسی ما فرهنگ سازی است، گفت: فرهنگ جامعه ما یک فرهنگی است که بیشتر سنتی بوده و در واقع امروز جامعه ما گرچه جامعه مدرنی است، ولی فرهنگش بین سنت و مدرنیته است تا زمانی که فرهنگ سنتی باشد طبیعیتا این فرهنک طالب اقتصاد سنتی خواهد بود. از سوی دیگر بسیاری از مردم اعتمادی به شبکه‌های اینترنتی و نحوه خرید و فروش اینترنتی ندارند بنابراین هیچگاه عملا این قضیه نمی‌تواند از آن پتانسی صددرصدی مورد نیاز حمایت کند.
حاسید افزود: مورد دیگر بحث قوانین است با وجود اینکه قوانین خوب و بنیادین در حوزه آی تی داریم؛ ولی قوانین ما خیلی از جا‌ها متاسفانه طوری نوشته شده که کارآرایی لازم را در عمل برای جلوگیری از بسیاری از جرائم یا اینکه با جرائم برخورد کنند، ندارند و نیاز به اینکه این قوانین حتی گاهی اوقات روزانه به روزرسانی شود وجود دارد. امروزه پیشرفت زیادی در این زمینه حاصل شده است خوشبختانه پلیس فتا یک پیشرفت خیلی قابل توجهی طی سالیان گذشته داشته است. یک برهه‌ای بود بود که حتی برای فیشینگ نمی‌توانستیم اعلام جرم کنیم، ولی امروز واحد‌هایی هستند که به صورت ویژه با جرائم فیشینگ و جرائم روانشاختی و جامعه شناسانه برخورد می‌کنند. به هرحال این پیشرفت‌ها بوده، ولی کافی نیست. دقیقا همانطوری که در بُعد تکنیکال قضیه هر روز روش‌های جدیدی برای کلاهبرداری پیدا می‌شود و ما نیازمند این هستیم که در بعُد حقوقی قضیه نیز شاهد پیشرفت باشیم.
دکتری علوم سیاسی، فوق لیسانس روابط بین الملل، اضافه کرد: مشکل دیگر نگرش حاکمیت است ما از بُعد حاکمیت خوب اگر بخواهیم به این قضیه نگاه کنیم در نهایت چاره‌ای جزء اینکه بخواهیم به سیاست گذاری بخش دیجیتال بپردازیم، نداریم؛ متاسفانه در شرایط کنونی نگاه خیلی مثبت و بنیادین حداقل در دولت دوازدهم صورت نگرفته است؛ امیدوارم با روی کارآمدن دولت جدید به این موضوع بسیار رسیدگی شود تا بتواند جایگاه خودش را پیدا کند. همچنین مشکل دیگر نگرش مرکز سالارانه است یعنی اینکه بیشترین تمرکز ما در بخش آی تی روی تهران است. در صورتی که قبلا هم به آن اشاره شده باید یاد بگیریم و این را تمرین کنیم که دیسنترالیزیشن در این زمینه فکر و عمل کنیم تا باید بتوانیم امکانات آی تی را به تمامی استان‌ها و مراکز و حتی شهرستان‌ها ارسال و زیرساخت سازی کنیم. همچین سعی کنیم فرهنگ آی تی و فرهنگ اقتصاد دیجیتال را در کشور گسترش دهیم.
وی تأکید کرد: اقتصاد دیجیتال در نهایت هزینه‌های ما را برای حکمرانی کاهش و منافع ما را برای حکمرانی افزایش می‌دهد و این منجر به این می‌شود که در سطح ملی با افزایش رضایت مردم از حکومت مواجه شویم. به همین دلیل بسیار خوب است که بتوانیم این کار را انجام دهیم. مشکل دیگر مباحث سیاسی است به این معنی که ما متاسفانه وقتی وارد بخش سیاسی می‌شویم چه زمانی که می‌خواهیم در سیاست آی تی را وارد کنیم اکثر سیاسیون ما با این موضوع به نوعی شاید ناخواسته زاویه پیدا می‌کنند و بلعکس؛ وقتی می‌خواهیم در آی تی سیاست گذاری کنیم حتی افرادی خبره که بتوانند این کار را انجام دهند نداریم. همچنین اگر ما هم در حوزه سیاسیون آی تی را به عنوان وسیله دیپلماسی و یکی از اصلی‌ترین اجزای سیاست ورزی و پایه‌های حکمرانی خوب معرفی نکنیم و در سطح آی تی، بازار و مارکتینگ نیز سیاست گذارانی نداشته باشیم که بنشینند مجامعی را به صورت تخصصی بررسی کنند که این مجامع تخصصی متولی سیاست گذاری حرفه‌ای در صنعت آی تی و اقتصاد دیجیتال باشند قطعا نمی‌توانیم به آن اهدافی که نیاز داریم برسیم.
حاسید اظهار کرد: از طرف دیگر نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی براینکه اقتصاد دیجیتال می‌تواند در چهار حوزه تاثیر بگذارد و این نگرانی وجود دارد که شاید اگر کشوری مثل ایران بخواهد سهم اقتصاد دیجیتال را افزایش دهد چه در اقتصاد کلان چه در خود اقتصاد دیجیتال چه در تقاضا و مشارکت نیروی کار و چه در تغییرات سازمانی دچار مشکل خواهد شد؛ البته تقاضا و مشارکت نیروی کار و تغییرات سازمانی به مراتب نگرانی بیشتری برای برخی از افراد دارد در صورتی که باید گفت که در تقاضا و مشارکت نیروی انسانی نرخ بیکاری زیادی در کشورمان داریم و واقعا حیف جوانان تحصیلکرده است که این نیرو به هدر می‌رود، ولی اقتصاد دیجیتال و رفتن به سمت دیجیتالیزشین به هیچ وجه نمی‌تواند عامل بیکاری باشد. در واقع کشور‌هایی که به سمت اقتصاد دیجیتال رفتند نرخ بیکاریشان نه تنها افزایش پیدا نکرده؛ بلکه کاهش هم پیدا کرده است به دلیل همان سیاست گذاری که در بخش دیجیتال شده است. فقط تغییری که به وجود آمده این بوده که با گسترش فرهنگ دیجیتال در جامعه و خصوصا در سطوح و مشاغل افرادی که در کارهایشان بودند توانستند با وارد شدن به این فرهنگ به رویه‌های سازمانی، هزینه سازمان‌ها را کاهش و بهروه وری را افزایش دهند.
وی افزود: یک سازمان وقتی شکوفا می‌شود طبیعی است که سرمایه گذاری‌ها افزایش و نرخ بیکار کاهش یابد. فراموش نشود که اقتصاد دیجیتال نه می‌خواهد و نه می‌تواند جای افراد را در اقتصاد بگیرد فقط صرفا اقتصاد دیجیتال به معنای بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال در رویه‌های حکمرانی و اقتصادی است. همینطور نیاز است که تغییرات سازمانی که در اقتصاد دیجیتالی و دیجیتال شدن اعمال شود. در کشور ما به سختی انجام می‌شود، چون مدیران سازمانی ما اکثرا آشنایی زیادی با مبحث آی تی در سطح سیاست گذاری ندارند معمولا خیلی دست به عصا سعی می‌کنند از آن استفاده کنند امیدواریم که دولت جدید با اعمال سیاست گذاری و تغییر فرهنگ و آموزش‌ها بتواند یک کار جهادی برای سازمان‌های دولتی انجام دهد. به تبع آن خود اقتصاد دیجیتال که امروزه یک مبحثی در اقتصاد هر کشوری باز کرده است اگر بخواهد رشد کند می‌بایست یکسری موانع سخت افزاری برطرف و زیرساخت‌ها نوسازی شود از طرف دیگر فرهنگش جابیفتد. از همه مهمتر در اقتصاد دیجیتال مارکتینگ می‌بایست که نگاهمان به زیرساخت نگاه هزینه‌ای نباشد بلکه نگاه درآمدی باشد وقتی که می‌خواهیم زیرساخت آی تی برای جایی یا نهادی آن را در هزینه لیست می‌کنیم در صورتی که واقعیت قضیه این است که اگر مثلا پهنای باند یک کشوری افزایش پیدا کند معمولا این بدان معناست که وارد نسبل بهتری شدیم قابلیت‌های بیشتری پیدا کرده و کسب درآمد بهتری داشته باشیم. در واقع به هیچ وجه نباید نگاه مصرف محور به زیرساخت آی تی داشت.
