ضرورت راه‌اندازی پلتفرم‌های مشترک با کشورهای اسلامی

به گزارش« نبض فناوری» عبدالحسین کلانتری در نشست هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک که با محوریت «فضای مجازی و دولت آینده» برگزار شد، با بیان اینکه فعالان فضای مجازی می‌توانند در مسیر شعار «تحول» دولت سیزدهم نقش ویژه و محوری ایفا کنند، اظهار داشت: البته فرصت برای محوریت فضای مجازی مدتها است که در کشور پیش آمده و تمهیدات، تدابیر، احکام و حتی فرمایشات رهبر معظم انقلاب نیز بر این موضوع دلالت داشته است.

سرپرست پژوهشگاه فضای مجازی ادامه داد: ایشان انقلاب اسلامی و تمدن اسلامی را به موضوع فضای مجازی پیوند زدند و آن را محور تحولات جهان و جامعه پیش رو دانستند و از اعضای شورای عالی فضای مجازی و از مسئولان مرکز ملی و دولت خواستند تا از منافع کثیر این فضا با مدیریت صحیح استفاده کنند. اما مواجهه سیاسی، پرحاشیه و تک بعدی با این موضوع باعث شد که از این فرصت‌ها به درستی استفاده نشود و حتی برخی از آن فرصت‌ها تبدیل به تهدید شوند؛ تهدیداتی که کمک به رفع و حل آنها کم هزینه نیست.

وی گفت: برای نمونه آیا امروز مهاجرت این همه کاربر و خدمات وابسته به آن‌ها و کسب و کار آنها از پلتفرم‌های خارجی کار ساده ای است؟ یا حتی اگر قرار باشد مذاکره‌ای با این پلتفرم‌ها صورت گیرد و آنها مسئولیت پذیر شوند؟ این کار چند سال پیش راحت تر بود یا هم اکنون که تعداد زیادی از کاربران ایرانی از آن استفاده می‌کنند؟ اینها مواردی از فرصت سوزی بود که کارها را سخت و دشوار می‌کند. اما به هر ترتیب باید برای آن‌ها چاره‌ای اندیشید و این فضا را به نفع مردم و زندگی و کسب و کار مردم تغییر داد.

فضای مجازی تنها به وزارت فاوا تقلیل نمی‌یابد

کلانتری با تاکید بر اینکه فضای مجازی همچنان سرشار از فرصت‌های بی‌شمار است، افزود: ظرفیت‌های عظیمی در کشور وجود دارد که ما را به فرصت‌های تحولی فضای مجازی خوشبین می‌کند. به طوری که استفاده درست از این ظرفیت‌ها و فرصت‌ها نه تنها فضای مجازی، بلکه کل جامعه، کشور، ارکان و نهادهای آن را متحول خواهد کرد. این فضا می‌تواند محور تحول دولت و جامعه در گام دوم انقلاب باشد و به تحقق شعارهای انقلاب و اهداف چشم اندازی کشور کمک کند.

وی با اشاره به اینکه فضای مجازی و فناوری‌های وابسته به آن، همچنانکه انقلاب صنعتی محور تحولات جامعه حاضر بود و تمامی ارکان و نهادهای آن را بازطراحی کرد، محور تحولات جامعه پیش رو است، اظهار داشت: بر مبنای این نگاه، کوشش در جهت تحقق مدل پایداری از تحول دیجیتال و استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های آن، جایگاه ما را در مناسبات جهانی دگرگون خواهد کرد و حتی به رفع عقب ماندگی دوره صنعتی شدن که در مقاطعی منجر به وابستگی ما شد، نیز کمک خواهد کرد.

دانشیار دانشگاه تهران تصریح کرد: فضای مجازی تنها به وزارت فاوا تقلیل نمی‌یابد بلکه محور و پیشران مهم تحول دولت آینده در همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها فضای مجازی خواهد بود. بر مبنای این نگاه، حوزه وظایف و مأموریت‌ها و ساختار و روال‌های کاری وزارتخانه‌ها باید بازتعریف شوند.

برنامه تحول دیجیتال دستگاه‌های اجرایی ارائه شود

وی با اشاره به تدوین کلیات تحول دیجیتال از سوی پژوهشگاه و مرکز ملی فضای مجازی به تفکیک وزارتخانه‌ها اظهار کرد: این موارد طی نامه‌های تفصیلی برای هر بخش به وزرای مربوطه ارسال شده حتی شورای عالی در حوزه فرهنگ و آموزش، دستگاه‌های مربوطه (وزارت ارشاد، وزارت آموزش عالی و وزارت آموزش و پرورش) را مکلف کرد که در مدت ۶ ماه برنامه تحول دیجیتال دستگاه خود را ارائه کنند. جز وزارت ارشاد، دو وزارتخانه دیگر سندی ارائه ندادند.

رئیس پژوهشگاه فضای مجازی با تاکید بر اینکه تحول دیجیتال یک انتخاب نیست بلکه یک اجبار است، تصریح کرد: فرصت سوزی و تعلل در این مسیر در نهایت موقعیت راهبردی ما را در منطقه و جهان تنزل خواهد داد. ضمن آنکه این تحول، فرصت‌ها و منابع جدید و فراوانی را پیش روی دولت خواهد گذاشت و از سویی هزینه‌های دولت را در بسیاری زمینه‌ها کاهش خواهد داد.

به گفته وی، با اجرای طرح تحول دیجیتال به مثابه پلتفرم و حکمرانی درست، ظرفیت‌های تحلیلی، نظارتی، مدیریتی و برنامه‌ریزی دولت به نحو بی نظیری ارتقا خواهد یافت. بنابراین دولتی کوچک، اما هوشمند شکل خواهد گرفت؛ دولتی که با قدرت نرم و انضباطی حکمرانی می‌کند.

لزوم رویکرد متفاوت دولت سیزدهم به فضای مجازی

وی ادامه داد: دولت سیزدهم باید بر اساس این نگاه که فضای مجازی و فناوری‌های وابسته به آن محور تحول دولت و جامعه آینده تلقی می‌شوند، رویکرد متفاوتی به این فضا داشته باشد و اقدامات خاصی را انجام دهد. نخستین رویکرد، انتخاب فرد و نهادی به عنوان مسئول پیگیری تحقق دولت دیجیتال و تحولات لازم در این زمینه از سوی رئیس جمهور آینده است. به طوری که این تحول در تمامی ارکان دولت و تمامی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های دولتی پیگیری شود.

کلانتری اقدام دیگر را تقویت و اهمیت دادن به جایگاه شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی به عنوان معین دولت و نه رقیب دانست و اظهار داشت: طی این سال‌ها، شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی بسیار نادیده انگاشته شدند. تا آنجا که مرکزی که قرار بود قرارگاه فضای مجازی باشد، بعد سال‌ها توانسته ۱۳ نیروی رسمی داشته باشد و در حقوق کارکنان خود هم می‌ماند.

سرپرست پژوهشگاه فضای مجازی افزود: تقسیم کار شفاف میان دستگاه‌ها و نهادهای مختلف در موضوع حکمرانی فضای مجازی و به صورت خاص ارتباط میان وزیر ارتباطات و شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی و حتی مجلس شورای اسلامی و دیگر نهادها و دستگاه‌ها هم از دیگر چالش‌هایی است که به نوعی دولت سیزدهم باید آن را مشخص کند.

وی تکمیل شبکه ملی اطلاعات را اقدام پر اولویت و مهم دیگر عنوان و تصریح کرد: لایه محتوا و خدمات ارتباط مستقیم با کاربر دارند و نقطه اهرمی تحول در حکمرانی فضای مجازی هستند که به تدریج سایر لایه‌ها را نیز متحول خواهند کرد.

وضعیت حکمرانی داده در کشور ما مشخص نیست

کلانتری رویکرد دیگر را که جز تعهدات دولت بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی است، افزایش حجم اقتصاد دیجیتال و توجه ویژه به کسب و کارهای دیجیتال در تمامی حوزه‌ها و دستگاه‌های دولتی عنوان کرد و گفت: سوال این است که چرا که وضعیت حکمرانی داده در کشور ما مشخص نیست و اقتصاد مبتنی بر داده یا همان data driven economy در کشور شکل نگرفته است. در حالی که حجم زیاد درآمد پلتفرم‌های بزرگ از همین ناحیه است. برای این منظور ضمن تجمیع یا شبکه‌ای کردن داده‌ها در کشور، باید سطوح و شرایط دسترسی را برای بخش خصوصی روشن کرد تا بر آن اساس اقتصاد این حوزه رشد کند.

دانشیار دانشگاه تهران با تاکید بر حفظ حریم خصوصی گفت: تنظیم و ارائه سند یا لایحه‌ای در این باره می‌تواند بسیاری از دغدغه‌های کاربران را برطرف سازد و پیشرانی برای رونق پلتفرم‌های داخلی باشد. در این میان تغییر رویکرد در حکمرانی فضای مجازی نیز از نکات مهم دیگر است. حکمرانی بالا به پایین و غیر مشارکتی فضای مجازی، محکوم به شکست است؛ بنابراین نه تنها بر اساس آموزه‌های انقلاب اسلامی و مردم‌سالاری دینی، باید از مشارکت همه بخش‌های مردمی و خصوصی برای حکمرانی فضای مجازی استفاده کرد، بلکه باید در تنظیم لوایح قانونی و سندهای مصوب شورای عالی فضای مجازی نیز از تمامی ظرفیت‌های مشارکتی کمک گرفت.

وی با بیان اینکه گفتگو می‌تواند بسیاری از مسائل این حوزه سیاست زده را کاهش داده و ابتکار عمل را از دست معاندین نظام بگیرد و بهانه‌ای به دست آنها ندهد، خاطرنشان کرد: با وجود تمامی ایرادات و مشکلاتی که فضای مجازی کشور دارد و به همین علت رهبری فرمودند «از برخی جهات رها است»، فضای مجازی کشور توان آن را دارد که در سطح منطقه و کشورهای همسو ایفای نقش کند.

لزوم زمینه سازی برای فعالیت فرامرزی پلتفرم‌های ملی و بومی

سرپرست پژوهشگاه فضای مجازی یکی از اقدامات مهم دولت آینده را زمینه سازی برای فعالیت فرامرزی پلتفرم‌های ملی و بومی و راه اندازی پلتفرم‌های مشترک با کشورهای منطقه و اسلامی و کشورهای همسو دانست. بدین طریق اندازه کار وسیع‌تر شده و کاربر و بازار که لازمه بقا و رشد پلتفرم است، رشد می‌کنند، ضمن آنکه انتقال دانش و تجربه صورت می‌گیرد و از انحصارات جهانی کشورهای سلطه‌گر کاسته خواهد شد.

کلانتری گفت: در صورت عدم انجام این اقدامات ظرفیت‌های حکمرانی به شدت کاهش می‌یابد و با یک دولت توخالی مواجه خواهیم بود که اختیاری در فضای مجازی نداشته و در این فضای رها و ول، دیگران حکمرانی می‌کنند.