همکاری ایران و روسیه در زمینه علوم زمین

به گزارش «نبض فناوری»، پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با همکاری مرکز بین‌المللی سنجش از دور محیطی روسیه در زمینه علوم زمین با موضوع بررسی اثر توفان‌های قطبی جنوبگان برسیستم اندرکنش جو - اقیانوس و یخ همکاری می‌کنند.

از پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، این همکاری در چارچوب تفاهم نامه همکاری بین المللی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF) و صندوق و بنیاد پژوهش‌های بنیادین روسیه (RFBR) در زمینه علوم زمین انجام می‌شود.

حسین فرجامی، عضو هیئت علمی و مسئول مرکز ملی تحقیقات جنوبگان اظهار کرد: در این کار برخی استادان موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران نیز همکاری می‌کنند.

او افزود: جنوبگان سرزمینی است پهناور که پنجمین قاره بزرگ روی کره زمین محسوب می‌شود، این قسمت از کره زمین از جنبه‌های گوناگون علمی، سیاسی و اقتصادی دارای اهمیت ویژه‌ای برای کشور‌های مختلف است.

مسئول مرکز ملی تحقیقات جنوبگان ادامه داد: وجود منابع عظیم معدنی و شرایط منحصر به فرد جنوبگان در جهت تحقیقات علمی مختلف در زمینه هوا فضا و تحقیقات ماهواره‌ای، نجوم و مغناطیس، توفان‌های خورشیدی، تنوع زیستی، یخ‌شناسی و اقلیم‌شناسی و پدیده‌های جوی و اقیانوسی، تحقیقات پزشکی و ... باعث توجه ویژه کشور‌های پیشرفته و در حال توسعه جهان به این منطقه گشته است؛ بنابراین طبیعت دست نخورده، سرمای طبیعی، حجم عظیم یخ‌ها، سقوط شهاب‌سنگ‌ها و ده‌ها عامل دیگر دست به دست هم داده‌اند تا قاره جنوبگان به یک مرکز تحقیقاتی بزرگ بین المللی تبدیل شود.

فرجامی درباره نوآوری این فعالیت در داخل و خارج از کشور گفت: اولین پروژه تحقیقاتی تصویب شده و در حال انجام کشور در زمینه علوم جوی و اقیانوسی در منطقه جنوبگان، اولین پروژه تحقیقاتی پژوهشگاه در فراتر از آب‌های داخلی و اولین پروژه تحقیقاتی در مرکز ملی تحقیقات جنوبگان نوآوری‌های داخلی و بررسی اثر تغییر اقلیم بر روی یخ‌ها و آب‌های جنوبگان با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و مدل‌سازی عددی نوآوری بین المللی است.

او افزود: کم فشار‌های قطبی پدیده‌های حدی میان مقیاس جوی هستند که حاصل اندرکنش جو – اقیانوس است. این کم فشار‌ها معمولا بر روی یخ‌های سطحی قطبی در دریا‌ها با تداوم چند ساعته تا دو روز شکل می‌گیرند. سرعت باد سطحی شدید ناشی از این کم فشار‌ها باعث ایجاد امواج بلند ناگهانی در دریا‌ها و اقیانوس‌ها و پدیده‌های حدی در عرض‌های بالا می‌شوند. شدت شار گرمایی توربولانسی حاصل از اندرکنش جو - اقیانوس در کم فشار‌های قطبی باعث همرفت عمقی در دریا‌های جنوبگان می‌شود.

فرجامی گفت: کم فشار‌های قطبی بدون شک جزو پدیده‌های خطرناک آب و هوایی محسوب می‌شوند که نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق و کامل دارد. به دلیل پوشش کم ایستگاه‌های اندازه گیری میدانی در عرض‌های جغرافیایی بالا به ندرت در نقشه‌های هواشناسی قابل تشخیص هستند. طوری‌که بیشتر بخش‌های کم فشار‌های قطبی در داده‌های بازتحلیل جوی دیده نمی‌شود. امروزه آنالیز چشمی داده‌های ماهواره‌ای روش بهینه‌ای جهت شناسایی و ردیابی این کم فشار‌ها است.

او ادامه داد: برخلاف قطب شمال، که مطالعات اقلیمی مختلفی در زمینه کم فشار‌های قطبی انجام شده است، مطالعات کم و نادری در مورد کم فشار‌های جنوبگان صورت گرفته است. تنها در ابتدای دهه ۱۹۹۰ برای دوره محدود چندماهه بدون استاندارد‌های لازم این پدیده بررسی شده است. در این تحقیق مجموعه داده‌های کم فشار جنوبگان بر اساس اطلاعات نوین ماهواره‌ای و مدل سازی عددی جمع آوری می‌شود.

مسئول مرکز ملی تحقیقات جنوبگان تصریح کرد: این بانک اطلاعات شرایطی را فراهم می‌کند که نه تنها می‌توان مشخصه‌ها و سری مکانی -زمانی کم فشار‌های جنوبگان را تخمین زد بلکه فرصت نابی برای مطالعات جدید جهت تعیین نقش کم فشار‌های جنوبگان در سیستم اندرکنش جو- اقیانوس و یخ‌های جنوبگان پیش روی ما قرار می‌دهد.

فرجامی گفت: تیم روسی به شکل کاملا تخصصی از داده‌ها و تصاویر ماهواره‌ای در زمینه جوی و اقیانوسی و استخراج و تجزیه تحلیل پدیده‌های حدی در جنوبگان استفاده می‌کند. با همکاری با این تیم علاوه بر یادگیری آخرین تکنولوژی استفاده شده در زمینه هواشناسی و اقیانوس شناسی ماهواره ای، می‌توان این تخصص نوین را وارد دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور کرد.

منبع:باشگاه