تولید واکسن‌های آبزیان با همسرمایهگذاری صندوق نوآوری و شکوفایی
به گزارش«نبض فناوری»مهدی پورشاکر، مدیرعامل شتابدهنده لاکتوویژن و از اعضای هیات مدیره شرکت دانش‌بنیان بوژان تک‌فارمد درباره تولید واکسن آبزیان در این شرکت گفت: از سال 98 این نیاز احساس شده بود که خلاء واکسن آبزیان در کشور مطرح است. قبل از شیوع کرونا و حتی همین امروز هم ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ماهی سردابی است. با این همه طی مطالعاتی که انجام دادیم این نکته را دریافتیم که بیش از 70 درصد از بچه‌ماهی‌ها که وارد مزارع می‌شوند درگیر بیماری باکتری و ویروسی می‌شوند و از بین می‌روند. این یعنی ما با 30 درصد از ظرفیت تولید ماهی یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان ماهی سردابی هستیم و اگر بتوانیم مانع از بین رفتن 70 درصد ماهی‌ها شویم، جایگاه بسیار بهتری در عرصه جهانی شیلات خواهیم داشت.
وی افزود: از سوی دیگر این نکته بر ما مشخص بود که برای تولیدکنندگان جذاب‌ترین بازار، بازار صادراتی است. این بازار برای پرورش‌دهندگان آبزیان نیز وجود داشت اما مشکل این بود که امروزه همه پرورش‌دهندگان بزرگ ماهی در دنیا سلامت تولیدات خود را با واکسیناسیون مدیریت می‌کنند و در نتیجه استفاده از آنتی‌بیوتیک را کاهش می‌دهند.
پورشاکر با اشاره به اینکه استفاده از آنتی‌بیوتیک برای مهار بیماری ماهی‌ها امروزه یک نگرانی جهانی است، گفت: همین مسئله باعث شد تا ما با تولید واکسن علاوه بر افزایش حجم تولید، نقصانی را که به علت استفاده از آنتی‌بیوتیک وجود دارد و مانع صادرات است برطرف کنیم.
عضو هیات مدیره شرکت بوژان تک‌فارمد در ادامه با اشاره به اینکه کار مطالعاتی برای تولید واکسن آبزیان از سال 98 در این شرکت آغاز و اولین محصول نیز در سال 1400 به بازار عرضه شد، گفت: در این میان شتابدهنده لاکتوویژن از فرآیند طراحی تا مرحله نیمه‌صنعتی این واکسن حمایت کرد و بعد با عاملان مالی مختلف از جمله صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق پژوهش و فناوری پرشین دارو البرز وارد مذاکره شد تا محصول با ظرفیت بالا وارد بازار شود.
پورشاکر ادامه داد: سلسله مذاکراتی آغاز شد و نزدیک هشت ماه با صندوق پرشین دارو البرز مصاحبه کردیم که نهایت امر در مرداد ماه سال گذشته قرارداد همسرمایهگذاری منعقد شد و شرکت بوژان تک فارمد از طرف شتابدهنده لاکتوویژن رسما فعالیت خود را آغاز کرد.
وی در ادامه بیان کرد: ما کار خود را با مطالعه بر تولید چهار واکسن آغاز کردیم. نخستین آنها واکسن آنتی‌یرسین بود که علیه بیماری یرسینیوزیسم فعالیت می‌کند. مزیت این واکسن در وجود باکتری کشته است که ایمنی‌زایی ایجاد می‌کند. مزیت این محصول به این خاطر است که در اقلیم کشور ما استخرهای پرورش ماهی در شاخه‌های رودخانه‌ها برپا شده‌اند. نوآوری و امتیاز ویژه واکسیناسیون نیز در این است که پس از استفاده از آن ماهی دیگر نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارد. تنها با دوبار واکسیناسیون به صورت غرقابی در طول دوره پرورش بدون هیچ مضراتی واکسیناسیون انجام می‌شود. این محصول از سال 1400 وارد بازار شده است و به موازات گرفتن مجوز دامپزشکی، دانش‌بنیانی محصول شرکت بوژان تک‌فارمد به عنوان تولیدی نوع یک ثبت شد.
رییس شرکت بوژان تک‌فارمد خبر داد: پس از این دو واکسن دیگر علیه دو بیماری تولید کردیم و این دو واکسن را ترکیب کردیم. مطالعات نشان می‌دهد که هر بار ماهی را در معرض واکسن قرار می‌دهیم استرس می‌گیرد؛ در نتیجه دو واکسن سه گانه آماده شد تا میزان استرس وارد‌شده به ماهی کاهش یابد. این محصول نیز مجوزهای دامپزشکی را اخذ کرده و محصول چهارم نیز که تا آخر امسال وارد بازار می‌شود واکسنی علیه یک نوع از ویروس آبزیان است.
پورشاکر تصریح کرد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که پس از تولید واکسن با آن مواجه شدیم، مقاومت تولیدکننده در برابر استفاده از واکسن بود. در واقع این احساس نیاز در پرورش‌دهنده وجود ندارد که باید به جای آنتی‌بیوتیک از واکسن استفاده کند و در این مورد الزام قانونی نیز وجود ندارد. امروز در نروژ که اولین صادرکننده شیلات دنیاست تولیدکننده اجازه ندارد که یک بچه‌ماهی را بدون واکسیناسیون وارد مزرعه کند. در واقع ماهی از آغاز تولدش شناسنامه‌ای دارد که اطلاعات واکسیناسیون در آن درج شده ولی این الزامات از سوی ارگان‌های کشور ما اجباری نشده است. این در حالی است که پرورش‌دهندگان ماهی در کشور ما آنتی‌بیوتیک را با حجم سرسام‌آوری وارد استخرهای خود می‌کنند.
وی افزود: از سوی دیگر واکسنی که ما طراحی کرده‌ایم کیفیت بهتری نسبت به واکسن وارداتی از کشوری مثل نروژ دارد، از آنرو که واکسن نروژ متناسب با بیماری‌های آبزیان در آن اقلیم تولید شده و تضمین چندانی وجود ندارد که با بیماری‌های موجود در مزارع پرورش ماهی در کشور ما نیز مطابقت داشته باشد.
جزئیات همسرمایهگذاری صندوق نوآوری در تولید واکسن آبزیان
همچنین احسان شهیدفر، مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری پرشین دارو البرز درباره این طرح دانش‌بنیان گفت: پروژه واکسن آبزیان از طرف تیم شتابدهنده لاکتوویژن به ما معرفی شد که پلتفرم ساخت واکسن را توسعه داده بودند و با توجه به نیازی که بازار حوزه آبزیان وجود داشت به طرح‌های خوبی رسیده بودند. این تیم مخصوصا تولیدات خود را در حوزه ماهی‌های قزلآلا شروع کردند و برای بیماری‌های دیگر در مزارع پرورش ماهی نیز چهار واکسن را توسعه دادند و اکنون نیز بخش تحقیق و توسعه این شرکت مشغول توسعه واکسن‌های بیشتری است.
وی افزود: با این همه یکی از معضلات مهم این تیم این است که فرهنگ استفاده از واکسن برای مزارع تولید ماهی جا نیفتاده است و این مسئله به خاطر خلاء اجرای قانون در کشور ماست. اولویت در دنیا این است که در تولید ماهی از آنتی بیوتیک استفاده نشود ولی ساده‌ترین راه برای مزرعه‌دار این است که از آنتی بیوتیک استفاده کند. ما به عنوان یک سرمایه‌گذار فعال در این حوزه برنامه‌ای هم داریم که کار تحقیقاتی انجام شود که هم مضرات ماهی آنتی بیوتیکی به طورکامل بررسی شود و و هم اینکه چند درصد ماهی‌های تولیدشده ایران درگیر آنتی‌بیوتیک هستند.
شهیدفر اظهار کرد: معمولا پروژه‌هایی که در حوزه‌های مرتبط با سلامت اجرا می‌شوند، بیش از سه سال طول می‌کشد و ما نیز به عنوان سرمایه‌گذار انتظار نداریم زیر سه سال به سوددهی قابل توجه برسیم و در این پروژه هم طبق برنامه پیش رفتیم ولی به عنوان مشکل بازار باید با راه‌حل‌های مختلف این مسئله را حل کنیم.
مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری پرشین دارو در پایان خاطرنشان کرد: مجموعه سرمایه‌گذاری ما و صندوق نوآوری و شکوفایی به 5 میلیارد می‌رسد که نیمی از آن سهم ما و نیم دیگر سهم صندوق نوآوری است و انتظار داریم در یک بازه هشت ساله بتوانیم با سود بالا خارج شویم.
