در دل پروژه اینترنت قمری چه می‌گذرد؟
به گزارش «نبض فناوری»، فست کمپانی اعلام کرد، انسان در حال بازگشت به ماه است و این بار سعی دارد اینترنت را به آنجا ببرد. ناسا سال گذشته، ماموریت آرتمیس۱ (Artemis 1) را با موفقیت انجام داد.
آرتمیس۱ نخستین ماموریت از مجموعه ماموریت‌هایی است که هدفِ بردن فضانوردان آمریکایی به سطح ماه و نهایتا ایجاد یک پایگاه قمری دائمی را دنبال می‌کند. ناسا اکنون در حال آماده شدن برای یک هدف به همان اندازه مهم است. هدف جدید، اطمینان یافتن از این است که وقتی فضانوردان آینده سرانجام روی ماه فرود بیایند، بتوانند یک سلفی را ارسال کنند.
ناسا در مراحل اولیه توسعه پروژه «لونانت» (LunaNet) به سر می‌برد. لونانت، یک طرح نوپا اما حیاتی با هدف ایجاد یک شبکه اینترنتی برای ماه است. هدف از این تلاش بیش از این است که فضانوردان فقط بتوانند چند سلفی را ارسال کنند. در مقایسه با مأموریت‌های تاریخ‌ساز آپولو (Apollo) که برای نخستین بار روی بردن انسان به ماه متمرکز شدند، برنامه آرتمیس اهداف بلندتری دارد. ناسا در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد طیف گسترده‌ای از زیرساخت‌ها در ماه و اطراف آن است؛ از جمله زیستگاه انسان، ایستگاه فضایی جدید و سرویس شبکه ماه که می‌تواند همه چیز را متصل به اینترنت نگه دارد.
در هر حال، چالش‌هایی در این میان وجود دارد. انتقال داده‌ها بین زمین و ماه آسان نیست؛ به ویژه از قطب جنوبی ماه و سمت دور آن که مستقیما رو به زمین قرار نگرفته است. مانع دیگر، حمل و نقل است. سفرها به ماه خیلی مکرر نیستند؛ بنابراین حمل و نقل تجهیزات اینترنتی قمری ممکن است مدتی طول بکشد. چندین پرتاب آینده از جمله ماموریت سرنشین‌دار آرتمیس۲ (Artemis II) که در حال حاضر برای سال ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی شده است، شامل نمایش فناوری ارتباطات ماه خواهند بود. با وجود این، پیش‌بینی نمی‌شود که همه چیز تا اواخر این دهه به طور کامل راه‌اندازی شود.
یک گام بزرگ برای اینترنت فضایی
روی زمین، سال‌ها از ماهواره‌های موجود در مدار برای اتصال به شبکه مخصوصا در هواپیماها استفاده کرده‌ایم. شرکت‌هایی مانند اسپیس ایکس (SpaceX)، وان وب (OneWeb) و آمازون (Amazon) در حال حاضر در حال ساخت شبکه‌هایی متشکل از هزاران ماهواره در مدار پایین زمین هستند تا به ارائه خدمات سریع‌تر از فضا کمک کنند. ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) نیز به شبکه متصل استT اما هنوز نمی‌توان این جمله را در مورد ماه گفت.
کلی لارسون (Kelly Larson)، مدیرعامل استارت‌آپ آکواریان اسپیس (Aquarian Space) که بر ارتباطات قمری تمرکز دارد، گفت: میزان داده‌ای که مشتریان در حال حاضر می‌توانند روی ماه دریافت کنند، مانند سیستم dial-up است؛ حتی شبیه به dial-up هم نیست. درست مثل این است که شما برای دسترسی به آن می‌جنگید.
برای بهبود خدمات، ناسا در حال برنامه‌ریزی برای پرتاب ماهواره‌های قمری است که به یکدیگر متصل می‌شوند و سپس به زیرساخت‌های ارتباطی روی زمین باز می‌گردند. فضاپیمای ارتباطی به ویژه برای مناطق صعب‌العبور ماه، مانند سمت دور و قطب جنوبی ماه سودمند خواهد بود که ناسا امیدوار است فضانوردان در نهایت به کاوش در آنها بپردازند. همچنین، ناسا مجموعه‌ای از ایستگاه‌های زمینی را که مانند برج‌های مخابراتی کار می‌کنند، روی سطح ماه مستقر خواهد کرد. تئوری این برنامه نشان می‌دهد که ارتباطات قمری کمتر شبیه به یک خط تلفن و بیشتر شبیه به یک شبکه اینترنتی کار خواهند کرد.
شرکت‌های خصوصی باید در ساخت این زیرساخت جدید اینترنتی نقش داشته باشند. به عنوان مثال، آکواریان اسپیس در حال برنامه‌ریزی برای پرتاب نخستین ماهواره‌های ارتباطی ماه خود در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۵ است. همچنین، ناسا در حال همکاری با نوکیا (Nokia) برای ساخت یک شبکه اینترنت 4G برای ماه است. این شرکت پیشتر برنده قراردادی به مبلغ بیش از ۱۴ میلیون دلار با ناسا شده و نخستین پایگاه آن همراه با تجهیزات رادیویی قرار است در سال آینده با موشک شرکت اسپیس ایکس پرتاب شود و به ماه برسد.
تیری کلاین، رئیس بخش تحقیقات آزمایشگاه‌های بل (Bell Labs) گفت: این طرح برای ما با معدن، دکل، مزرعه بادی دورافتاده یا کارخانه، تفاوت چندانی ندارد. این مقصد بسیار دور و شرایط آن بسیار ناملایم است اما از منظر ارتباطی به نظر می‌رسد یک نسخه افراطی از کاری است که ما هر روز انجام می‌دهیم.
آژانس فضایی اروپا (ESA) در حال کار کردن روی یک پروژه موازی به نام «مون‌لایت» (Moonlight) است که هدف جذب شرکت‌هایی برای ساختن زیرساخت‌های مخابراتی ماه را دنبال می‌کند.
بسیاری از انگیزه‌های ورای سرویس اینترنتی ماه در واقع در مورد لجستیک اولیه هستند. از آنجا که تعداد بیشتری از بازدیدکنندگان انسان و ربات قصد دارند پیاده‌روی روی سطح ماه را آغاز کنند، به یک شبکه ارتباطی برای کمک کردن به آنها در مسیرها نیاز خواهد بود که تا حدودی شبیه به سیستم موقعیت‌یابی جهانی (GPS) مورد استفاده روی زمین است. لونانت آینده ممکن است به حفظ زمان استاندارد در ماه کمک کند که برای برنامه‌ریزی فعالیت‌ها روی سطح ماه و در مدار ماه بسیار مهم است. این شبکه می‌تواند به نظارت بر سلامت فضانوردان و ردیابی آب‌وهوای ماه نیز کمک کند.
ناسا امیدوار است که با افزایش فعالیت در ماه و اطراف آن، این شبکه گسترش یابد. این آژانس فضایی انتظار دارد که با ورود ایستگاه فضایی جدید قمری موسوم به «دروازه ماه» (Lunar Gateway) شرایط تغییر کنند.
انتظار می‌رود که حتی در کوتاه‌مدت نیز تقاضا برای اینترنت قمری افزایش یابد. طبق گفته آکواریان اسپیس، در سال ۲۰۲۱ تنها ۱۳ وسیله از جمله چندین فرودگر و ماه‌نورد در ماه و اطراف آن وجود داشت اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که تا پایان دهه ممکن است بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ مورد از آنها وجود داشته باشد.
مخاطرات ژئوپلیتیکی بسیار بالا
هرکسی که اینترنت را در ماه شکل دهد، قدرت قابل توجهی را در اختیار خواهد داشت؛ از دیکته کردن نحوه همکاری ارائه‌دهندگان شبکه گرفته تا توزیع نشانی‌های شبکه قمری. اگرچه آمریکا در حال رقابت برای جمع کردن سایر کشورها و آژانس‌های فضایی تحت چتر توافق‌نامه آرتمیس خود است اما هیچ تضمینی وجود ندارد که همه آن را امضا کنند. این نکته نیز قابل توجه است که روسیه و چین در پروژه های قمری خود با یکدیگر همکاری می‌کنند.
«نامراتا گوسوامی»(Namrata Goswami)، کارشناس سیاست فضایی گفت: این موضوع بسیار مهم است که کدام کشور می‌تواند قابلیت‌های اینترنتی مورد نیاز را که برای رسیدن به ماه در دهه آینده برنامه‌ریزی می‌شوند، ارائه دهد. کشوری که بتواند مقرون‌به‌صرفه‌ترین بسته اینترنت قمری را ارائه دهد، برنده این رقابت خواهد بود.
در هر حال، ممکن است مدتی طول بکشد تا اینترنت قمری، به ویژه در زندگی روزمره ما، محوری به نظر برسد. اینترنت قمری حداقل در ابتدا، بیشتر شبکه ارتباطات بین ربات‌ها و فضانوردان حرفه‌ای را تسهیل می‌کند و در درجه اول به ماموریت‌هایی کمک خواهد کرد که صدها هزار مایل دورتر از زمین انجام می‌شوند. از بسیاری جهات، این گسترش بزرگ وب در ابتدا نامرئی خواهد بود و به چند سازمان و شرکت دولتی محدود خواهد شد.
منبع/ ایسنا
