معرفی ضوابط اجرایی حمایت‌ها و ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان
به گزارش «نبض فناوری»، مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری اعلام کرد، فرآیند ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان با تدوین نظام جدید ارزیابی که با تکیه بر تجربیات حاصل از یک دهه اجرای قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و توجه جدی به اثرگذاری و میزان رشد شرکت‌ها تدوین شده وارد فاز تازه‌ای شده است.
دوره جدید حمایت و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، مبتنی بر نقش‌آفرین ساختن این شرکت‌ها در اقتصاد و زندگی جامعه است. در نظام ارزیابی جدید شرکت‌های دانش‌بنیان، با یک رویکرد و نگرش جدید، ضمن پوشش نقاط ضعف نظام قبلی، سرفصل‌ها و راهبردهای تازه متناسب با ویژگی زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان تعریف شود تا نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد و تحول جامعه افزایش یابد.
در این ضوابط جدید، پس از ثبت درخواست ارزیابی توسط شرکت‌های متقاضی در سامانه، دبیرخانه کارگروه آنها را برای کارگزاران مربوطه ارسال می‌کند. نتایج بررسی کارگزاران، توسط دبیرخانه ممیزی و تصمیم‌گیری نهایی می‌شود. شرکت‌های متقاضی موظف به ارائه تعهدنامه دارا بودن نظام‌نامه مالی هستند.
در این ضوابط آمده است که صورت‌های مالی شرکت‌های متقاضی، حسب مورد (بر مبنای مصوبه دبیرخانه) باید به تأیید حسابرسان رسمی (موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران) برسد و پرونده شرکت‌هایی که برخی از معیارهای این آیین‌نامه را احراز نمی‌کنند در موارد خاص به پیشنهاد اعضای کارگروه یا دبیرخانه، در کارگروه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در صورت وجود شواهدی مبنی بر عدول شرکت از معیارهای ارزیابی، دبیرخانه می‌تواند شرکت تایید شده را بر مبنای معیارهای این آیین‌نامه و سایر مصوبات کارگروه، مورد ارزیابی مجدد قرار داده و بعد از مشخص شدن نتیجه ارزیابی، اقدامات لازم را برای تایید یا عدم تایید شرکت به عمل آورد.
دیگر ضوابط اجرایی ذکر شده در این نظام جدید این است که دبیرخانه موظف است سقف 50 میلیارد ریال اعلام شده آیین‌نامه را بر مبنای نرخ تورم سالانه اعلامی بانک مرکزی به صورت سالانه به‌روزرسانی و اعلام کند. بر این اساس شرکت‌های جدیدالورود یا شرکت‌هایی که زمان ارزیابی مجدد آنها بر اساس مفاد این آیین‌نامه رسیده است، بر مبنای میزان فروش سالانه اعلامی جدید ارزیابی خواهند شد.
همچنین شرکت‌های نوپا لازم است گزارش پیشرفت برنامه رشد خود را به صورت سالانه به دبیرخانه ارائه دهند و پس از گذشت حداکثر 5 سال از زمان دریافت تاییدیه نوپا، معیارهای «شرکت‌های دانش‌بنیان نوآور» یا «شرکت‌های دانش‌بنیان فناور» را کسب کنند. در صورت عدم کسب این معیارها، شرکت از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان خارج می‌شود. بنا برتشخیص دبیرخانه، مدت زمان مندرج در این بند، صرفاً تا 5 سال دیگر و به صورت سالانه بر اساس ارزیابی برنامه رشد شرکت قابل تمدید خواهد بود.
این ضوابط تاکید دارد که تاییدیه دانش‌بنیان «شرکت‌های دانش‌بنیان نوآور» یا «شرکت‌های دانش‌بنیان فناور» برای استفاده از مزایای قانون، با توجه به شاخص‌های ماده 1 به صورت دوره‌ای و هر سه سال یکبار ارزیابی شده و در صورت عدم احراز شرایط درج شده، آن شرکت از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان خارج خواهند شد.
در صورتیکه شرکت دانش‌بنیان نوآور شرط 4-2 ذکر شده در ماده 4 را از دست بدهد، به دسته «شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا» منتقل خواهد شد. در این شرایط شرکت‌ها تنها دو سال فرصت دارند تا بتوانند مجدداً شرایط «شرکت‌های دانش‌بنیان نوآور» یا «شرکت‌های دانش‌بنیان فناور» را کسب کند. این انتقال تنها یک بار انجام شده و در صورت تکرار شرایط فوق یا عدم ارتقاء به دسته بالاتر، شرکت از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان خارج خواهد شد.
در صورتیکه شرکت دانش‌بنیان فناور یکی از دو شرط 5-2 و 5-3 ذکر شده در ماده 5 را از دست بدهد، بنا به تشخیص دبیرخانه و بر اساس دلایل ارایه شده توسط شرکت، آن شرکت می‌تواند یک سال دیگر به عنوان شرکت دانش‌بنیان فناور فعالیت کند. در صورتی که شرکت پس از گذشت یک سال شرایط شرکت‌های فناور را کسب نکند به دسته «شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا» یا «شرکت‌های دانش‌بنیان نوآور» منتقل خواهد شد. در این شرایط شرکت تنها دو سال فرصت دارد تا بتواند مجدداً شرایط «شرکت‌های دانش‌بنیان فناور» را کسب کند. این انتقال تنها یک بار انجام شده و در صورت تکرار شرایط فوق یا عدم ارتقاء به دسته فناور، شرکت از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان خارج خواهد شد.
این ضوابط همچنین تاکید دارد در صورتیکه شرکت دانش‌بنیان فناور به صورت همزمان دو شرط 5-2 و 5-3 ماده 5 را از دست بدهد، به دسته «شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا» منتقل خواهد شد. در این شرایط شرکت تنها دو سال فرصت دارد تا بتواند مجدداً شرایط «شرکت‌های دانش‌بنیان نوآور» یا «شرکت‌های دانش‌بنیان فناور» را کسب کند. این انتقال تنها یک بار انجام شده و در صورت تکرار شرایط فوق یا عدم ارتقاء به دسته بالاتر، شرکت از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان خارج خواهد شد.
ارتقای دسته شرکت‌های دانش‌بنیان از نوپا به نوآور، نوپا به فناور، و نوآور به فناور در صورت احراز شرایط مندرج در ماده 4 یا 5 قابل انجام است. در صورتیکه براساس اعلام مراجع ذیصلاح قانونی، شرکتی انحلال یابد، آن شرکت از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان خارج خواهد شد.
شرط تسلط بر دانش فنی برای محصولات موجود در فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان، با داشتن تیم تحقیق و توسعه یا سهامداران مشابه، صرفاً برای یک شرکت قابل تایید است. بنابراین در صورتیکه شرکت، محصول مورد ارزیابی را قبلاً در شرکت دیگری به تایید دانش‌بنیان رسانده باشد، شرط تسلط بر دانش فنی محصول فوق‌الذکر با تیم تحقیق و توسعه یا سهامداران مشابه، قابل تایید نخواهد بود.
دبیرخانه موظف است با همکاری سایر بازیگران زیست‌بوم دانش‌بنیان به ویژه صندوق نوآوری و شکوفایی زیرساخت‌های لازم از قبیل سامانه ارائه برخط خدمات ارزیابی، سامانه یکپارچه ارائه حمایت‌ها و تسهیلات و سامانه نمایش توانمندی‌های فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان را فراهم کند. بر اساس آیین‌نامه حاضر، دبیرخانه موظف است فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان مورد تایید پیش از تصویب این آیین‌نامه را در قالب دسته‌بندی جدید به‌روزرسانی و منتشر کند.
در این آیین نامه آمده است که با توجه به اینکه فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان به صورت دوره‌ای به‌روزرسانی می‌شود و یکی از شاخص‌های به‌روزرسانی، سطح فناوری کل کشور در هر حوزه است، در صورتیکه در این به‌روزرسانی‌ها، کلیه محصولات و خدمات دانش‌بنیان تایید شده یک شرکت از فهرست خارج شود، آن شرکت به مدت سه سال از زمان آخرین تایید یا یک سال از زمان آخرین به‌روزرسانی (هرکدام که بیشتر باشد) فرصت دارد تا کالا/ خدمات جدیدی را که در فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان موجود است، برای ارزیابی ارایه کند. در غیر این صورت آن شرکت از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان خارج خواهد شد.
دبیرخانه مجاز است حسب نیاز در فرآیندهای ارزیابی و حمایت از شبکه کارگزاران ارزیابی استفاده کند و متناسب با نوع خدمات تعرفههای ارزیابی را مشخص کند.
در صورتیکه شرکت‌های دانش‌بنیان، درخواست انتقال محصول دانش‌بنیان خود به شرکت دیگری را داشته باشند، باید درخواست خود را از طریق نامه رسمی و امضا شده توسط همة سهامداران شرکت مبداء ارائه کنند. موضوع درخواست توسط دبیرخانه با توجه به وضعیت شرکت مبدا و مقصد بررسی می‌شود. دبیرخانه پس از بررسی مستندات ارسالی و علت انتقال محصول، می تواند با این مسأله موافقت کند بدیهی است در صورت انجام این کار، محصول مورد نظر از فهرست محصولات مورد تایید برای شرکت مبداء، حذف می‌شود و لذا ممکن است منجر به تغییر وضعیت شرکت مبداء از نظر دانش‌بنیانی (تایید/عدم تایید) و نوع آن شود.
