«هوش مصنوعی» ابزار مناسبی برای تجسس در زندگی افراد نیست!
به گزارش «نبض فناوری»، محمدشهاب جلیلوند، رئیس هیات عالی گزینش کشور، اخیراً در یک برنامه تلویزیونی از برنامه‌ریزی برای استفاده از هوش مصنوعی در روند گزینش افراد خبر داد و گفت: «امروز افراد بیش از اینکه در فضای حقیقی باشند، در فضای مجازی حضور دارند و طبیعتاً جنس زندگی آنها تغییر کرده است. از این‌رو، ابزار گزینش هم باید نوین شود و از هوش مصنوعی و ابزارهای آن بهره بگیریم.
این اظهارات در نگاه اول می‌تواند نشانه‌ای از تمایل به بهره‌گیری از فناوری‌های نوین باشد، اما در عمق خود، مسائلی بنیادی و ایرادات جدی به همراه دارد. به‌کارگیری هوش مصنوعی برای تجسس در زندگی افراد، نه‌تنها از منظر اخلاقی و حقوقی، بلکه از لحاظ عملی و فنی نیز با چالش‌های متعددی مواجه است. مشکلاتی که در ادامه برخی از آنها را مرور خواهیم کرد.
۱. نقض حریم خصوصی و آزادی بیان
هوش مصنوعی به‌طور ذاتی ابزار جمع‌آوری، تحلیل و پردازش داده است و به‌کارگیری آن برای بررسی فضای مجازی افراد می‌تواند به تجسس در زندگی شخصی منجر شود. چنین اقدامی نه‌تنها ناقض اصول اخلاقی و حقوق فردی است، بلکه با مفاهیمی مانند آزادی بیان و حق حریم خصوصی که در بسیاری از قوانین و اسناد به رسمیت شناخته شده‌اند، مغایرت دارد.
۲. خطاپذیری هوش مصنوعی
هوش مصنوعی در تحلیل داده‌ها و ارائه نتایج، وابسته به کیفیت و دقت داده‌های ورودی است. اگر داده‌هایی که از فضای مجازی جمع‌آوری می‌شوند ناقص، نادرست یا حتی متناقض باشند، الگوریتم‌ها نیز نتایج اشتباهی تولید خواهند کرد. ازاین‌رو، استفاده از هوش مصنوعی برای ارزیابی گزینش افراد به‌دلیل احتمال خطا و سوگیری، می‌تواند تصمیمات نادرستی را به همراه داشته باشد.
۳. سوءبرداشت از کارکرد هوش مصنوعی
این تصور که هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین ابزارهای جست‌وجوی سنتی یا حتی مبتنی بر فناوری شود، اشتباه است. هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها، یادگیری الگو‌ها و ارائه پیشنهاد‌ها طراحی شده است، نه برای جست‌وجوی دقیق و جامع. استفاده از آن به‌عنوان ابزاری برای تجسس در فضای مجازی، نشان از درک نادرست از ماهیت و قابلیت‌های این فناوری دارد.
۴. مشکلات جست‌وجو در فضای مجازی
فضای مجازی سرشار از اطلاعات نادرست، تحریف‌شده و ناقص است. حتی موتور‌های جستجوی پیشرفته مانند گوگل و بینگ هم نمی‌توانند به‌طور کامل صحت و دقت داده‌های یافت‌شده را تضمین کنند. حال اگر هوش مصنوعی بر اساس چنین داده‌هایی آموزش ببیند یا نتایج خود را ارائه دهد، خطا‌های جدی و حتی فاجعه‌بار اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
البته فهرست اشکالات استفاده از این ابزار نوین برای تحقیق و بررسی و یا فراتر، استفاده از نتایج آن برای گزینش و صلاحیت سنجی افراد، فراتر از موارد یاد شده است، به ویژه اگر بدانیم نظرات افراد در فضای مجازی، به دلایل متعدد ممکن است با نظرات و باورهای ایشان متفاوت باشد و استناد به آنها می‌تواند اعتبار و کارایی فرآیند گزینش را زیر سؤال ببرد.
ضربه‌ای اساسی به فرایند گزینش که اگرچه هنوز در بسیاری از روندهای جذب به کار گرفته می‌شود، اما بسیاری از اساس به وجود آن انتقاد دارند و از جمله دلایل مخالفت شان با گزینش، اشکالات بنیادینی است که این فرایند دارد و گاه موجب می‌شود برخی به رغم شایستگی، پشت سد گزینش بمانند و بعضی به رغم اشکالات، از گزینش عبور کرده و جذب شوند. اشکالی که بعید است با استفاده از هوش مصنوعی رفع شود و اندک شناختی از هوش مصنوعی کافی است تا پیش بینی کنیم که به تشدید آسیب های گزینش منجر خواهد شد.
