دیفای چیست و چه تفاوتی با سیستم مالی سنتی دارد؟
به گزارش «نبض فناوری»، از جمله مهم‌ترین تحولات در دنیای بلاکچین و رمزارزها، دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز است. این مفهوم با هدف حذف واسطه‌های مالی مانند بانک‌ها و مؤسسات اعتباری ایجاد شده و به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به نهادهای متمرکز، به خدمات مالی دسترسی داشته باشند.
اما دیفای (مخفف عبارت Decentralized Finance به معنی امور مالی غیرمتمرکز) چگونه کار می‌کند؟ چه تفاوتی با سیستم مالی سنتی دارد؟ و چه چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای کاربران و سرمایه‌گذاران به همراه دارد؟
دیفای (DeFi) چیست؟
دیفای یا همان امورمالی غیرمتمرکز، به مجموعه‌ای از پروتکل‌های غیرمتمرکز مالی گفته می‌شود که بر پایه بلاکچین ایجاد شده‌اند و خدمات مالی مختلفی مانند وام‌دهی، تبادل دارایی، سپرده‌گذاری، سرمایه‌گذاری و پرداخت‌ها را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی ارائه می‌دهند.
در دیفای، قراردادهای هوشمند (اسمارت کانترکت = Smart Contracts) جایگزین بانک‌ها و مؤسسات مالی شده و تمام تراکنش‌ها به‌صورت خودکار و شفاف در شبکه بلاکچین ثبت و اجرا می‌شوند.
تفاوت‌های دیفای با سیستم مالی سنتی
| ویژگی‌ها | سیستم مالی سنتی | دیفای (DeFi) |
| واسطه‌ها | بانک‌ها، صرافی‌ها و مؤسسات مالی |
حذف واسطه‌ها و اجرای تراکنش‌ها از طریق قراردادهای هوشمند |
| دسترسی‌ها | محدود (نیاز به تأیید هویت و قوانین بانکی) | بدون نیاز به مجوز، دسترسی برای همه کاربران اینترنت |
| شفافیت | غیرشفاف (تراکنش‌ها توسط بانک‌ها کنترل می‌شوند) | کاملاً شفاف و قابل مشاهده در بلاکچین |
| امنیت | وابسته به نهادهای متمرکز | امنیت از طریق رمزنگاری و غیرمتمرکزسازی |
| کارمزدها | بالا (به دلیل هزینه‌های واسطه‌گری) | پایین‌تر و بهینه‌تر |
کاربرد‌های دیفای
۱. وام‌دهی و استقراض
★ کاربران می‌توانند بدون نیاز به بانک‌ها، وام دریافت کنند یا دارایی‌های خود را به دیگران وام دهند و سود کسب کنند.
★ پلتفرم‌های معروف: Aave، Compound، MakerDAO
۲. صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs)
★ امکان خرید و فروش رمزارزها بدون نیاز به صرافی‌های متمرکز.
★ پلتفرم‌های معروف: Uniswap، SushiSwap، PancakeSwap
۳. استیکینگ (Staking) و ییلد فارمینگ (Yield Farming)
★ کاربران می‌توانند با سپرده‌گذاری دارایی‌های خود، پاداش دریافت کنند.
۴. استیبل‌کوین‌ها (Stablecoins)
★ ارز‌های دیجیتالی که به ارز‌های فیات مثل دلار متصل هستند و نوسانات قیمتی کمتری دارند.
★ مثال‌ها: DAI، USDC، USDT
۵. بیمه غیرمتمرکز
★ بیمه‌های هوشمند که خسارات را بدون نیاز به شرکت‌های بیمه سنتی جبران می‌کنند.
★ مثال: Nexus Mutual
چالش‌ها و ریسک‌های دیفای
🔴 امنیت قراردادهای هوشمند
باگ‌های امنیتی می‌توانند باعث هک و سرقت دارایی‌های کاربران شوند.
🔴 کارمزد‌های شبکه (Gas Fees)
در برخی شبکه‌ها مانند اتریوم، هزینه‌های تراکنش بالا است.
🔴 نبود قوانین و نظارت
دیفای هنوز تحت نظارت قوانین مالی جهانی نیست و همین موضوع می‌تواند باعث کلاهبرداری و پروژه‌های تقلبی شود.
آینده دیفای
دیفای با رشد سریع خود، در حال تغییر زیرساخت‌های سنتی مالی است. بسیاری معتقدند که در آینده، دیفای و سیستم مالی سنتی به هم نزدیک خواهند شد و ترکیبی از این دو مدل، نسل جدیدی از خدمات مالی را به وجود خواهد آورد.
با این حال، چالش‌های امنیتی و قانونی هنوز به‌عنوان موانعی در مسیر رشد آن باقی مانده‌اند. چالش‌های مانند خطرات امنیتی، نوسانات بازار و نبود نظارت قانونی که به رغم همه آنها، آینده دیفای روشن پیش‌بینی می‌شود و احتمالاً نقش پررنگ‌تری در اقتصاد دیجیتال ایفا خواهد کرد.
