۱۱۰ روز از فیلترشدن مصوبه رفع فیلترینگ گذشت!
به گزارش «نبض فناوری»، بیش از ۱۱۰ روز از مصوبه رفع فیلترینگ در شورای عالی فضای مجازی می‌گذرد، اما نه تنها متن این مصوبه منتشر نشده، بلکه هیچ نشانه‌ای از پیشرفت برنامه مفصل ادعاشده برای رفع فیلترینگ پلتفرم‌های دیگر نیز در دسترس نیست.
وضعیتی که با سکوت معنادار مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات همراه شده، موجی از ناامیدی را در میان کاربران و فعالان فضای مجازی به راه انداخته تا بار دیگر بی‌اعتمادی به وعده‌های دولت در حوزه فضای مجازی تقویت شود.
مصوبه‌ای که همچنان در سایه است
در دی‌ماه ۱۴۰۳، شورای عالی فضای مجازی در صد و چهارمین جلسه خود، مصوبه‌ای ۳۲ بندی را به تصویب رساند که رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی بخشی از آن بود. این اقدام، که در ابتدا با تبلیغات گسترده دولت به‌عنوان گامی مثبت در جهت بهبود دسترسی کاربران معرفی شد، قرار بود طلیعه‌ای برای رفع فیلتر پلتفرم‌های پرطرفدار دیگر نظیر تلگرام و یوتیوب باشد.
این در حالی است که اکنون پس از قریب به ۴ ماه، نه تنها متن این مصوبه منتشر نشده، بلکه هیچ اطلاعات رسمی درباره بند‌های دیگر آن، از جمله برنامه‌های ادعایی برای رفع کامل فیلترینگ، در دسترس نیست و همه مسئولان و نهاد‌ها ترجیح داده‌اند که در برابر پیگیری‌های رسانه‌ای سکوت نمایند!
وعده‌های پوچ و امید‌های بربادرفته
دولت چهاردهم از ابتدای فعالیت خود، رفع فیلترینگ را به‌عنوان یکی از وعده‌های کلیدی مطرح نمود و با تبلیغات گسترده، امیدواری زیادی در میان کاربران ایجاد کرد. قله این امیدواری زمانی بود که واتس اپ رفع فیلتر شد تا بسیاری از مسئولان از ادامه دار بودن این مسیر رفع محدودیت‌ها سخن بگویند.
با این حال، پس از رفع فیلتر محدود واتس‌اپ و گوگل‌پلی، این روند متوقف شد و هیچ گام دیگری برداشته نشد. این در حالی است که پلتفرم‌های پرطرفدار مانند اینستاگرام، تلگرام و یوتیوب همچنان فیلتر هستند و کاربران برای دسترسی به آن‌ها ناچار به استفاده از فیلترشکن‌ها هستند؛ فیلترشکن‌هایی که استفاده از آن‌ها طبق مصوبه شورای عالی فضای مجازی غیرقانونی اعلام شده و بازار سیاه آن‌ها به یک تجارت ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومانی تبدیل شده است.
شروط غیرواقعی و مذاکرات بی‌ثمر
یکی از موانع اصلی رفع فیلتر پلتفرم‌های بزرگ، شروط سخت‌گیرانه ایران برای شرکت‌های خارجی است. ایجاد نمایندگی رسمی در ایران و پذیرش قوانین داخلی، شرطی است که به دلیل تحریم‌ها و مسائل سیاسی، عملاً برای شرکت‌های بین‌المللی غیرقابل اجرا تلقی می‌شود. این شروط، که به گفته کارشناسان از ابتدا غیرواقعی بوده‌اند، عملاً مذاکرات رفع فیلترینگ را به بن‌بست کشانده‌اند.
از سوی دیگر، عدم شفافیت در انتشار مصوبه و ابهام در برنامه‌های دولت، این گمانه را تقویت کرده که رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی بیشتر اقدامی برای پایان دادن به انتقادات فراوان به بی عملی دولت در این خصوص بوده است، تا یک اقدام عملی برای بهبود دسترسی کاربران و رفع مشکلاتی که با آن‌ها دست به گریبان هستند.
تبعات ادامه این روند
ادامه این وضعیت نه تنها اعتماد عمومی به دولت را خدشه‌دار می‌کند، بلکه آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای به دنبال دارد. فیلترینگ گسترده، کسب‌وکار‌های آنلاین را که به پلتفرم‌هایی نظیر اینستاگرام وابسته هستند، با مشکلات جدی مواجه کرده است. از سوی دیگر، استفاده گسترده از فیلترشکن‌ها امنیت داده‌های کاربران را به خطر انداخته و هزینه‌های اضافی را به آن‌ها تحمیل کرده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که فیلترینگ وسیع سوای وارد آوردن خساراتی به زیرساخت‌های کشور و آلودگی خطوط، موجب شده که بیش از ۸۰ درصد کاربران ایرانی ماهانه بیش از ۱۰۰ هزار تومان برای خرید فیلترشکن هزینه کنند؛ هزینه‌ای هنگفت که به تاکید برخی، موجب شکل گیری تجارتی بزرگ و به اصطلاخ مافیای فروش فیلترشکن شده است.
نیاز به شفافیت و اقدام عملی
۱۱۰ روز سکوت و بی‌عملی، نشان‌دهنده ناکارآمدی سیاست‌های فعلی در حوزه فضای مجازی است. اگر دولت و شورای عالی فضای مجازی واقعاً به دنبال رفع فیلترینگ و بهبود دسترسی کاربران هستند، باید شفافیت را در اولویت قرار دهند و مانع از آن شوند که مصوبه رفع فیلترینگ، خودش در پشت فیلتر‌های خاص بماند و منتشر نشود!
انتشار متن کامل مصوبه، ارائه گزارش پیشرفت مذاکرات و اعلام برنامه‌ای مشخص برای گام‌های بعدی، حداقل انتظاری است که کاربران از مسئولین دارند. در غیر این صورت، این مصوبه نیز مانند بسیاری از وعده‌های پیشین، به فراموشی سپرده خواهد شد و کاربران همچنان در انتظار تحقق وعده‌هایی خواهند ماند که مصداق وعده سر خرمن هستند.
