جرم کلاهبرداری اینترنتی، مجازات + نقش وکیل جرایم رایانه ای
با گسترش روزافزون فناوری و نفوذ اینترنت در تمام جنبه های زندگی، جرایم، هم شکل تازه ای به خود گرفته اند.
یکی از این جرایم نوظهور که متاسفانه افراد زیادی را درگیر کرده، کلاهبرداری اینترنتی است.
این جرم در واقع همان کلاهبرداری سنتی است که حالا با استفاده از ابزارهای دیجیتال و فضای مجازی مثل شبکه های اجتماعی (اینستاگرام، تلگرام و...) یا وب سایت ها اتفاق می افتد و می تواند مشکلات مالی و روانی برای قربانیان ایجاد کند.
با توجه به پیچیدگی و تنوع روش های این نوع کلاهبرداری، آگاهی از قوانین و شیوه های پیشگیری اهمیت زیادی دارد.
گاهی برای اثبات جرم و پیگیری پرونده، کمک گرفتن از وکلای جرایم رایانه ای می تواند کمک زیادی کند که برای این موضوع می توانید از سایت وکیل گستر کمک بگیرید و از وکلای آنها کمک بگیرید.
کلاهبرداری اینترنتی دقیقا چیست؟
قبل از هر چیز، بیایید تعریف ساده ای از کلاهبرداری معمولی داشته باشیم. وقتی کسی با نیت و با استفاده از فریب و وسایل متقلبانه، مال یا دارایی فرد دیگری را از چنگش درآورد در قانون می گوییم کلاهبرداری رخ داده است.
حالا، کلاهبرداری اینترنتی یا رایانه ای که در قانون جرایم رایانه ای ایران (مصوب ۱۳۸۸) تعریف شده، کمی گسترده تر است. طبق ماده مربوطه (که مجازات آن در ماده ۷۴۱ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ نیز آمده)، هر فردی که به طور غیرمجاز از طریق سامانه های رایانه ای یا مخابراتی دست به اعمالی بزند مانند:
- وارد کردن اطلاعات نادرست
- تغییر دادن داده ها
- پاک کردن (محو) داده ها
- ایجاد داده های غیرواقعی
- متوقف کردن پردازش داده ها
- ایجاد اختلال در عملکرد سیستم
و از این طریق، وجه نقد، مال، منفعت، خدمات یا حتی امتیازات مالی را برای خودش یا شخص دیگری به دست آورد، مرتکب جرم کلاهبرداری رایانه ای شده است.
تفاوت اصلی کلاهبرداری سنتی و اینترنتی چیست؟
در کلاهبرداری سنتی، هدف اصلی به دست آوردن «مال» دیگری است. اما در کلاهبرداری اینترنتی، علاوه بر مال، به دست آوردن غیرقانونی «منفعت»، «خدمات» یا «امتیازات مالی» هم جرم محسوب می شود.
مثلا گرفتن اشتراک یک سرویس پولی به صورت غیرقانونی، یا به دست آوردن اعتبار مالی در یک سیستم هم می تواند کلاهبرداری اینترنتی باشد.
مجازات کلاهبرداری اینترنتی طبق قانون چیست؟
مجرم علاوه بر اینکه ملزم به بازگرداندن مال یا معادل آن به صاحبش (رد مال) است، به یکی از مجازات های زیر یا هر دوی آنها محکوم می شود:
- حبس از یک تا پنج سال
- جزای نقدی (مبلغ جزای نقدی در قانون اولیه بین ۲۰ تا ۱۰۰ میلیون ریال تعیین شده بود، اما این مبلغ معمولا بر اساس شاخص سالانه بانک مرکزی تعدیل می شود و قاضی مبلغ به روز را تعیین می کند).
بنابراین پس دادن مال به صاحب آن همیشه الزامی است، اما قاضی پرونده می تواند بین حبس یا جزای نقدی یکی را انتخاب کند یا حکم به هر دو مجازات (هم حبس و هم جزای نقدی) بدهد.
شایع ترین روش های کلاهبرداری اینترنتی کدامند؟
کلاهبرداران از روش های متنوع و گاه بسیار زیرکانه ای استفاده می کنند. آگاهی از این روش ها می تواند به پیشگیری از این جرم کمک زیادی کند:
درگاه های پرداخت جعلی، از رایج ترین روش هاست. شما به صفحه ای هدایت می شوید که دقیقا شبیه صفحه پرداخت بانک است، اما در واقع جعلی است.
با وارد کردن اطلاعات کارت خود در این صفحه، اطلاعات شما دزدیده می شود. این لینک های جعلی ممکن است از طریق ایمیل، پیامک یا حتی در شبکه های اجتماعی برای شما ارسال شوند (مثلا به بهانه برنده شدن در قرعه کشی، دریافت سود سهام عدالت، یا ابلاغیه قضایی).
کلاهبرداری از حساب بانکی، علاوه بر فیشینگ، ممکن است با روش های مهندسی اجتماعی (مثل تماس تلفنی و جا زدن خود به عنوان کارمند بانک) اطلاعات کارت یا رمز شما را به دست آورند. هرگز اطلاعات حساس کارت بانکی و رمزهای خود (به خصوص رمز پویا) را در اختیار دیگران قرار ندهید.
کلاهبرداری در خرید و فروش آنلاین مانند سایت های آگهی یا فروشگاه های آنلاین نامعتبر. ممکن است فردی کالایی را برای فروش بگذارد، مبلغی را به عنوان پیش پرداخت دریافت کند و سپس ناپدید شود یا کالای بی کیفیت و نامنطبق با توضیحات ارسال کند. (متاسفانه مواردی از این دست در پلتفرم های واسط خرید و فروش نیز دیده می شود).
چگونه کلاهبرداری اینترنتی را پیگیری کنیم؟
اگر قربانی این جرم شدید، برای ثبت شکایت رسمی باید به دادسرا مراجعه کنید.
اکثر شهرها دارای دادسرای ویژه جرایم رایانه ای هستند.
سایر شهرها، به دادسرای عمومی و انقلاب محل سکونت خود مراجعه نمایید. شعب خاصی به جرایم رایانه ای رسیدگی می کنند.
مدارک هویتی (شناسنامه، کارت ملی) و هرگونه سند و مدرکی که وقوع جرم را اثبات می کند (مانند اسکرین شات از صفحات جعلی، رسیدهای پرداخت، پیامک ها، ایمیل ها و...) را همراه داشته باشید.
پس از تشکیل پرونده، معمولا موضوع به پلیس فتا ارجاع داده می شود تا تحقیقات لازم برای شناسایی مجرم و جمع آوری ادله انجام گیرد.
شما می توانید از طریق وب سایت پلیس فتا، در بخش ارتباطات مردمی، گزارش اولیه جرم را ثبت کنید. این کار یک گزارش دهی اولیه است و جایگزین شکایت رسمی در دادسرا نمی شود، اما می تواند به پلیس در شناسایی الگوهای مجرمانه کمک کند.
نقش وکیل در پرونده های جرایم رایانه ای
همانطور که دیدید، روش های کلاهبرداری اینترنتی پیچیده هستند و اثبات جرم و پیدا کردن مجرم می تواند چالش برانگیز باشد. پیگیری پرونده های کیفری نیز معمولا زمان بر و نیازمند آشنایی با روند دادرسی است.
در چنین شرایطی، یک وکیل باتجربه و متخصص در حوزه جرایم رایانه ای و کلاهبرداری می تواند کمک بزرگی باشد.
وکیل می تواند به شما بگوید چه مدارکی برای اثبات ادعایتان ضروری و تاثیرگذارتر است.
تنظیم یک شکواییه قوی و حقوقی، اولین قدم مهم در پرونده است.
وکیل می تواند روند پرونده را به صورت تخصصی پیگیری کرده و در مراحل مختلف (دادسرا، پلیس فتا، دادگاه) از حقوق شما دفاع کند.
نحوه بیان اظهارات و دفاعیات در دادگاه بسیار مهم است و وکیل می تواند با ارائه لایحه ها و دفاعیات مستدل، بر نظر قاضی تاثیر مثبت بگذارد.
جمع بندی
در پایان، به یاد داشته باشید که کلاهبرداری اینترنتی با وجود پیچیدگی هایش، هم قابل پیشگیری و هم پیگیری است. مهم ترین سپر دفاعی شما در برابر این تهدید رو به رشد، آگاهی و احتیاط در هنگام فعالیت در فضای آنلاین است. شناخت روش های رایج کلاهبرداران، دقت در هنگام وارد کردن اطلاعات بانکی یا شخصی و عدم اعتماد به پیام ها و پیشنهادهای وسوسه انگیز یا مشکوک، گام های اساسی برای حفظ امنیت شما هستند.
