۴ هزار میلیارد تومان بودجه هوش مصنوعی بدون متولی مشخص

به گزارش «نبض فناوری»، در حالی که هنوز اساسنامه سازمان ملی هوش مصنوعی به تصویب نرسیده و نهاد متولی این حوزه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بخش قابل‌توجهی از بودجه خود را به توسعه هوش مصنوعی اختصاص داده است. این در حالی است که تجربه سال گذشته نشان می‌دهد تخصیص بودجه در این حوزه، علی‌رغم پیش‌بینی، محقق نشده و نوعی بی‌ثباتی و بی‌برنامگی در روند حمایت از زیست‌بوم هوش مصنوعی دیده می‌شود.

بودجه ۱۴۰۴؛ ۴ هزار میلیارد تومان برای هوش مصنوعی

بر اساس اظهارات حسین افشین، معاون علمی رئیس‌جمهور، قرار است تا یک ماه آینده سازوکار اصلاح سند ملی هوش مصنوعی و طرح‌های مرتبط با هماهنگی سه‌جانبه دولت، مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی تعیین تکلیف شود. با این حال، در حالی‌که هنوز متولی رسمی این حوزه مشخص نشده، بودجه‌ای معادل ۴ هزار میلیارد تومان برای توسعه هوش مصنوعی در سال ۱۴۰۴ اختصاص یافته است. این رقم به دو بخش تقسیم شده است:

۲۰ هزار میلیارد تومان برای حمایت از برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی

۲۰ هزار میلیارد تومان برای طرح‌های اولویت‌دار هوش مصنوعی، به‌ویژه در حوزه آموزش و سلامت

بودجه بدون ساختار رسمی

نکته مهم آن‌جاست که به دلیل عدم تصویب اساسنامه سازمان ملی هوش مصنوعی، این اعتبار در حال حاضر تحت مدیریت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار دارد. چنین شرایطی عملاً به معنای صرف منابع ملی در حوزه‌ای استراتژیک، بدون وجود ساختار رسمی، راهبرد مصوب یا نهاد پاسخ‌گو در سطح ملی بوده و نیاز هست با ساز وکار مشخص ساماندهی گردد

تجربه شکست‌خورده در سال ۱۴۰۳

نگاهی به عملکرد سال گذشته نشان می‌دهد نگرانی‌ها درباره این شیوه تخصیص منابع بی‌اساس نیست. در لایحه بودجه ۱۴۰۳ نیز رقمی معادل ۲ هزار میلیارد تومان برای حمایت از هوش مصنوعی لحاظ شده بود، اما بر اساس گزارش سازمان ملی هوش مصنوعی، هیچ بخشی از این اعتبار تخصیص پیدا نکرد. این موضوع بار دیگر مسئله بی‌ثباتی بودجه‌ای و نبود اراده سیاسی منسجم در توسعه فناوری‌های تحول‌آفرین را به‌وضوح نشان می‌دهد.

پول هست، برنامه نیست

در شرایطی که ایران نیاز مبرم به توسعه فناوری‌های پایه در هوش مصنوعی برای رقابت در اقتصاد دیجیتال دارد، نبود متولی روشن، فقدان زیرساخت نهادی، و تخصیص‌های غیرپایدار می‌تواند آسیب جدی به شکل‌گیری زیست‌بوم نوآورانه این فناوری وارد کند. در واقع، بودجه تعیین شده هرچند قابل توجه است، اما بدون ساختار اجرایی و نظارتی شفاف، ممکن است یا تخصیص نیابد یا اثربخشی لازم را نداشته باشد.

در حال حاضر، فعالان اکوسیستم نوآوری منتظرند تا با تصویب نهایی ساختار حاکمیتی هوش مصنوعی، مسیر سرمایه‌گذاری، حمایت از استارتاپ‌ها، ورود دانشگاه‌ها و بخش خصوصی به شکل هدفمند در این حوزه مهیا شود.