فشار به پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا؛ خام‌فروشی در بستری نو؟
به گزارش «نبض فناوری»، در حالی‌که کشور در شرایطی خاص و بحرانی قرار دارد و از هر ابزاری برای حفظ ثبات اقتصادی استفاده می‌شود، به نظر می‌رسد یکی از سیاست‌های پشت‌پرده، هدایت و کنترل پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا در مسیر عرضه خام و نادیده‌گرفتن نوآوری در زنجیره ارزش باشد.
از ۲۳ خرداد، هم‌زمان با آغاز جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه ایران، درگاه‌های پرداخت آنلاین برای خرید و فروش طلا در فضای مجازی به حالت تعلیق درآمده‌اند. اقدامی که بسیاری آن را نه صرفاً یک سیاست حفاظتی، بلکه زمینه‌سازی برای تغییر قواعد بازی در این بازار می‌دانند.
قطع درگاه پرداخت؛ بحران نقدشوندگی برای کاربران
در شرایطی که بسیاری از کاربران برای حفظ ارزش دارایی خود به خرید طلای دیجیتال یا معامله از طریق پلتفرم‌های معتبر آنلاین روی آورده بودند، مسدودسازی درگاه‌های پرداخت موجب محرومیت هزاران نفر از دسترسی به سرمایه خود شده است. این در حالی‌ست که اغلب این پلتفرم‌ها تحت نظارت اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی فعالیت می‌کردند و تا پیش از این، فرآیندهای خود را با رعایت اصول شفافیت اعلام می‌کردند.
نقشه عبور از بخش خصوصی: انتقال به بورس و حذف استقلال پلتفرم‌ها
رضا الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، در اظهاراتی صریح از تصمیم جدید دولت مبنی بر واگذاری نظارت بر این پلتفرم‌ها به سازمان بورس خبر داده است. به گفته وی، «تمام تلاش‌ها برای تدوین ضوابط منصفانه به حاشیه رانده شده و اکنون نگاه دولت، عبور کامل از بخش خصوصی و ادغام فعالیت این پلتفرم‌ها در چارچوب‌های رسمی بورس است.»
این اقدام در ظاهر، یک گام به‌سوی شفافیت بیشتر است؛ اما در واقع، آن‌گونه که بسیاری از فعالان این عرصه معتقدند، نوعی عقب‌گرد به سمت خام‌فروشی و ممانعت از توسعه خدمات مبتنی بر فناوری در بازار طلاست.
پانزی یا نوآوری؟ تقابل دیدگاه‌ها در بانک مرکزی
در تحولی دیگر، نماینده بانک مرکزی طی جلسه‌ای رسمی، کسب‌وکارهای آنلاین طلا را به «پانزی» و «خالی‌فروشی» متهم کرده؛ اتهامی که با واکنش تند نمایندگان بخش خصوصی مواجه شده است. هرچند شواهدی در تأیید این ادعا تاکنون منتشر نشده، اما بانک مرکزی اعلام کرده حتی در صورت لزوم، مجوزهای لازم برای نظارت امنیتی را از شورای عالی امنیت ملی خواهد گرفت.
نقدی بر سیاست خام‌فروشی در بستر دیجیتال
منتقدان این سیاست معتقدند که تبدیل بازارهای آنلاین طلا به بخش‌های تحت کنترل بورس، اگرچه ممکن است نظارت را افزایش دهد، اما نتیجه‌ای جز تشویق به خام‌فروشی نخواهد داشت. پلتفرم‌هایی که تا پیش از این می‌کوشیدند در زنجیره ارزش طلا (شامل خدمات نگهداری، تبدیل، صندوق‌های دیجیتال و رمزارزهای پشتوانه‌دار طلا) نوآوری کنند، اکنون یا باید به فروشنده ساده طلا تبدیل شوند، یا صحنه را ترک کنند.
در حالی‌که اقتصاد دیجیتال ایران در مسیر بلوغ است، خام‌فروشی در بستر نو، آن‌هم با تحمیل نظارت غیرتخصصی، ممکن است پیامدی به‌مراتب زیان‌بارتر از خام‌فروشی سنتی باشد: حذف رقابت، از بین‌رفتن اعتماد عمومی، و مهاجرت سرمایه‌ها به بازارهای غیرشفاف خارجی.
در شرایطی که بسیاری از کشورها به دنبال دیجیتال‌سازی دارایی‌ها و گسترش فین‌تک در بازارهای مالی هستند، سیاست‌گذاری محدودکننده برای پلتفرم‌های فروش طلا، آن‌هم به بهانه شرایط امنیتی یا سوء‌ظن‌های اثبات‌نشده، نه‌تنها سرمایه‌گذاری دیجیتال را تهدید می‌کند، بلکه مسیر خام‌فروشی در فضای آنلاین را تثبیت می‌نماید؛ پدیده‌ای که در نهایت، برخلاف اهداف توسعه‌ای دولت چهاردهم و برنامه هفتم خواهد بود.
