فناوری که مچ هکرها را می‌گیرد
به گزارش خبرنگار« نبض فناوری » از روز خلقت بشریت مهم‌ترین ابزار برای ارتباط با سایر افراد و تمدن‌ها ذخیره داده‌ها و بازخوانی آنها در زمان مورد نیاز بوده است. در دوره اولیه بشریت، انسان ها با ایجاد نقوش خاص بر دیواره غار ها اقدام به ثبت وقایع و ارتباط با اطرافیان خود می‌کردند، این امر باعث شد که هزاران سال بعد بتوان با دسترسی به این نقوش و داده‌ها از سرگذشت انسان ها، تمدن ها، سبک زندگی، خطرات و اتفاقات آن زمان مطلع شد که نتیجه آن برای بررسی های تاریخ شناسان و علوم جغرافیایی و ... بسیار کارآمد بوده است.
پس از آن با پیشرفت دانش بشریت و اختراع زبان گفتاری و نوشتاری انسان‌ها توانستند داده‌های خود را بر اساس توافقی واحد و با ایجاد نقوش ساده تر بر روی سطوح مختلف مانند سنگ یا سطوح مشابه یادداشت و ذخیره کنند. به این دلیل امروزه ما اسنادی معتبر از تمدن های پیشرفته در گذشته مانند هخامنشیان، مایا ها و ... در اختیار داریم و بسیاری از آن ها تا به امروز به عنوان اسناد مستند در حال استفاده است. با گذشت زمان نحوه نگارش متون و جنس سطوح استفاده شده تغییر پیدا کرد، کتاب‌های امروزی شکل گرفتند که تاریخ آنها به بیش از سه هزار سال باز می‌گردد.
متونی معتبر مانند کتاب های ادیان مختلف، کتاب های پزشکی، تاریخی و ... که ما هم اکنون در حال استفاده و بازخوانی روزانه آنها هستیم. تمام این اسناد به دلیل ذخیره داده ها همواره بسیار با ارزش بوده اند اما به دلیل وجود یک نسخه از هر کدام، ذخیره این اطلاعات در فضایی امن بسیار کاری دشوار و بعضاً نشدنی بوده است. به طور مثال در صورتی که چنگیز خان مغول در فتوحات خود اقدام با آتشسوزی کتابخانه ها نمیکرد امروزه دانش بشریت به مراتب به دلیل استفاده و بازخوانی دانش گذشتگان، پیشرفته تر می بود و نیازی به ایجاد و ذخیره سازی مجدد این داده ها در دوران های دیگر نبود.
با پیدایش ماشین ها جهشی در نحوه ذخیره این اطلاعات به وجود آمد. از این پس با ذخیره داده‌ها به صورت کد های ساده و چیدمان خاص که در هر حالت معنی و تفسیر خاصی داشتند بر روی ریز تراشه ها می‌توانستند حجم بسیار بالایی از داده را بر روی ابزاری کوچک، قابل حمل و البته قابل تکثیر نگهداری کنند. این دانش باعث پیداش عصر جدیدی از ارتباطات افراد و نسل ها شد، ابزارهای مختلفی جهت انتشار و بازخوانی آنها ایجاد شد.
به وضوح میتوان گفت که جهان بدون داده های دودوئی بسیار کند و محدود خواهد بود. پیشرفت علم در این زمان سرعت بالایی پیدا کرد. انسان ها تنها چند سال پس از اقدام به محاسبه علوم فضایی توسط ماشین ها توانستند بر روی کره ماه قدم بگذارند، از چندین هزار کیلومتر دورتر اقدام به نقل و انتقال مالی و دارایی کند،
متون علمی در کمترین زمان ممکن در دسترس عموم مردم جهان قرار گرفت و هزاران کاربرد دیگر که امروزه همه ما روزانه و لحظه ای از آن استفاده می کنیم. تمام این پیشرفت بشریت مدیون سرعت بخشیدن به ذخیره اطلاعات در فضایی ایمن و بازخوانی آنی آن در زمان مورد نیاز بوده است. این مسیر در طول تاریخ یک وجه مشترک داشته و دارد، آن هم ذخیره اطلاعات در یک محیط مشخص که دارای مرکزیت میباشد. این نحوه ذخیره سازی داده ها مخاطرات بسیاری به همراه داشته است.
در صورتی که به هر دلیل آن سند از بین میرفت دیگر امکان بازیابی داده های موجود در آن وجود نداشته است. همانند به آتش کشیدن کتاب های تاریخی و یا تخریب سنگ نوشته های باستانی. همچنین قدرت در اختیار مالکان داده ها بوده است، هر فرد می‌توانست دسترسی افراد مختلف را به این داده ها محدود سازد و یا از داده هایی که در اختیار دارد برای مقاصد خاص شخصی و یا تحریف آن داده ها استفاده نماید. در مجموع این مشکلات باعث کاهش امنیت داده می‌شود. بشر برای حل این مشکل همواره به دنبال راه کار های مختلفی بوده است. مانند تهیه نسخه پشتیبان از داده های دودوئی یا چاپ نسخ مختلف از کتاب ها. اما باز هم این روند نتوانست به دلیلی محدودیت، ابزاری کارآمد برای ایجاد امنیت در نگهداری داده های ایجاد کند.
در سال ۲۰۰۸ میلادی این تلاش ها به نتیجه رسید و انقلاب بزرگی در حوزه ذخیره و نگهداری اطلاعات ایجاد گردید. فردی یا گروهی از افراد که با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو خود را معرفی کرده اند توانستند در این زمان با کنار هم قرار دادن راه کار های مختلف، امن ترین و سریع ترین روش ذخیره و بازخوانی داده ها را با نام بلاکچین یا زنجیره بلوک ایجاد کنند.
سجاد کرمی عضو هیئت رئیسه کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار « نبض فناوری » اظهار کرد: اساس و پایه این تکنولوژی بر اساس گسترش آزادانه اطلاعات در جهان بر پایه بی اعتمادی افراد به یکدیگر است. با استفاده از این تکنولوژی هر سند یا دادهای دارای نسخه پشتیبان یا رونوشت به تعداد ماشین‌های متصل با آن شبکه را داراست اما به صورت کدگذای شده است. در واقع هر اطلاعاتی که بر بستر بلاکچین ذخیره شود به صورت آزادانه و نامحدود و البته مساوی و برابر در اختیار تمام افراد در جهان قرار دارد و در صورتی که هر یک از این افراد داده های خود را از دست بدهند یا قصد ایجاد تقلب در تغییر داده ها داشته باشند سایر افراد عضو آن شبکه به دلیلی دسترسی به نسخه اصلی داده ها دچار تداخل نخواهند شد و بعضاً دسترسی فرد خاطی را محدود می‌کند.
وی تصریح کرد: این تکنولوژی برای انتقال داده ها بین این افراد که اصطلاحا به آن ها نود ( Node ) گفته می‌شود از ابزار های مختلفی نظیر اینترنت استفاده می‌کند اما با توجه به ماهیت خود، محدود به هیچ ابزاری برای انتقال این اطلاعات نیست، زیرا امروزه شاهد آن هستیم که بدون ایجاد ارتباط اینترنتی نودها می‌تواند توسط شبکه داخلی توسط ابزار هایی مانند ماهواره ها با یکدیگر اقدام به تبادل داده ها کنند. اما اگر قرار به دسترسی آزاد تمام افراد جامعه به محتویات داده ها می بود بسیاری از موارد مانند حریم خصوصی افراد، امنیت انسان ها و ... به زیر سوال میرفت. به همین دلیل این داده ها به صورت آزادانه اما رمز گذاری شده در بین نود ها منتقل می‌شود. به این معنی که تمام نود ها به تمامی داده ها دسترسی دارند اما به صورت رمزگذاری شده و تنها نودی قابلیت بازخوانی آن داده ها را دارد که دارای کلید خصوصی آن باشد. در رمز گذاری ها معمولا ۲ کلید برای ذخیره و بازخوانی اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عضو هیئت رئیسه کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران، افزود: کلید عمومی جهت دریافت اطلاعات و کلید خصوصی جهت بازخوانی آن ها. کلید عمومی به دلیل اینکه صرفا برای دریافت اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرد در دسترس عموم مردم و نود ها قرار دارد اما هر نود برای بازخوانی اطلاعات موجود از سوی هر کلید عمومی نیاز به کلید خصوصی آن نیز خواهد داشت. داده ها در بلاکچین به صورت رشته ای از بلوک ها ذخیره می‌شوند. در واقع مجموعه داده ها پس از رمز گذاری در فضایی به عنوان بلوک ذخیره می‌شوند و این بلوک ها به صورت رشته ای در پشت سر یکدیگر ذخیره می‌شوند و برای بازخوانی هر داده از هر بلوک نیاز به مشخص بودن بلوک قبلی آن نیز میباشد.
کرمی ادامه دا: در این حالت اگر نود خاصی قصد ایجاد تغییر در اطلاعات گذشته را داشته باشد تمام این رشته بلوک ها دچار تغییر می‌شوند و از آن جایی که هزاران یا میلیون ها نود دیگر به آن بلوک ها با جزئیات دسترسی دارند به سرعت متوجه این تغییر شده و دسترسی نود خاطی را سلب می‌کند که این امر باعث ایجاد امنیت در داده های ذخیره شده، می‌شود. در واقع بلاکچین یک پایگاه داده غیر متمرکز است. در این پایگاه داده هر نوع اطلاعاتی را میتوان ذخیره کرد.
وی تصریح کرد: از اطلاعات تراکنش‌های مالی تا سابقه پزشکی افراد و هزاران کاربرد دیگر. با توجه به حساسیت در مباحث نقل و انتقال های مالی، اولین کاربرد آن در حوزه مالی بوده است که باعث پیدایش رمزارز ها شد.
عضو هیئت رئیسه کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران، خاطرنشان کرد: رمزارزها دارایی های دیجیتالی افراد هستند که ذخیره سازی و دسترسی به آن بر بستر بلاکچین انجام می‌شود. در واقع دارایی رمزارزی هر فرد مانند پول نقدی است که هر فرد در اختیار دارد. مسئولیت نگهداری کلید خصوصی آن به عهده فرد میباشد، در صورت پرداخت آن فقط فرد گیرنده و پرداخت کننده از هویت یکدیگر اطلاع دارند اما در این حال تمام نود های شبکه بلاکچین آن رمزارز، از وجود این نقل و انتقال اطلاع دارند.
وی ادامه داد: هر فرد برای دریافت رمزارز می‌تواند بدون نگرانی کلید عمومی خود را در اختیار مخاطب خود قرار دهد و برای دسترسی به موجودی رمزارزی خود و یا انتقال آن نیاز به کلید خصوصی حساب خود را دارد. در این حالت افراد به صورت مستقیم و بدون واسطه می‌توانند با یکدیگر انجام تراکنش مالی داشته باشند. هرچند که در برخی از رمزارز ها این تراکنش ها برای انجام نهایی نیاز به تایید یک یا چند فرد بیطرف را دارد که این فرد هیچ شناختی از طرفین این نقل و انتقال ندارد و صرفا صحت تراکنش را بررسی و تایید مینماید. اصطلاحا به این عمل استخراج گفته می‌شود.
کرمی اظهار کرد: هرچند تمام رمزارز ها ملزم به داشتن استخراج کننده برای تایید تراکنش ها ندارند. این امر در کنار ایجاد امنیت در تراکنش های مالی، جلوگیری از تقلب، کاهش هزینه و زمان انتقال و حفظ حریم خصوصی طرفین که همواره بزرگترین مشکلات برای صنعت سنتی مالی در دنیا بوده است، مشکلات جدی و بعضاً خطرناکی نظیر امکان پولشویی، نقل و انتقال مالی برای اهداف تبهکارانه و یا مخفی سازی تراکنش های مالی از سازمان های ناظر نام برد. اما سوال اینجاست آیا این مشکلات تا به امروز در استفاده از پول نقد وجود نداشته است؟ به هر حال از هر تکنولوژی میتوان برای اهداف مختلفی استفاده کرد اما نکته مثبت بلاکچین شفافیت دائمی آن است.
عضو هیئت رئیسه کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران، گفت: با انجام صحیح احراز هویت افراد در شبکه بلاکچین میتوان تا مقدار زیادی از انجام فعالیت های مشکوک و خطرناک جلوگیری کرد و در صورت برملا شدن این فعالیت ها از سوی هر فرد، به دلیلی وجود داده ها در شبکه بلاکچین میتوان این عمل فرد را اثبات کرد و وی نمی‌تواند با ایجاد تغییر در داده ها خود را تبرئه کند. باید توجه داشت که غالباً ایجاد و گسترش رمزارز ها خارج از توان مدیریت و نظارت دولت ها است و به همین دلیل است که اکثر جوامع حقوقی در دنیا به دلیل محدودیت که در مدیریت داده ها در بلاکچین دارند مخالف آن است اما با توجه به استقبال رو افزون جوامع مختلف در استفاده از این تکنولوژی دولت‌ها سعی در همگام سازی خود با این تکنولوژی دارند تا جایی که برخی از دولت ها برای تامین نیاز های مالی خود و یا عقد قرارداد های بین‌المللی از این تکنولوژی استفاده می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: بلاکچین یک تکنولوژی در ذخیره سازی و بازخوانی هر داده ای است، پس لزوما از این تکنولوژی فقط برای تبادلات مالی در قالب رمزارز ها استفاده نمی‌شود. از سایر کاربردهای آن میتوان به ثبت قراردادها، مدیریت و ذخیره سوابق پزشکی افراد، ذخیره دادهای بیمه ای، ذخیره مقاصد و مراحل ارسال مرسولات پستی و هزار مورد دیگر اشاره کرد.
عضو هیئت رئیسه کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران، گفت: خوشبختانه در چند سال اخیر شاهد ورود فناوری زنجیره بلوک در داخل صنایع و صنوف مختلف در ایران بوده‌ایم. صنوفی نظیر بازارهای سرمایه تا خدمات کرایه آنلاین خودرو. این امر گواهی بر رشد و تعالی کشور در حوزه‌های نوین دارد لیکن با توجه به محدودیت‌های حاکمیت در مدیریت برخی از داده ها در قسمت هایی به خصوص رمزارزها شاهد بی مهری بعضی از مسئولان بوده ایم. هرچند در چند ماه گذشته رویکرد ها به سوی مثبت اندیشی در این حوزه تغییر پیدا کرده است و امیدواریم با تداوم این مسیر بتوانیم از حرکت قطار سریع السیر فناوری های نوین بهره مند شویم.
کرمی اضافه کرد: با توجه به ماهیت بلاکچین میتوان هر نوع دادهای را در یک بستر امن، شفاف و آزاد ذخیره کرد. متاسفانه در روش‌های سنتی ذخیره داده‌ها به دلیل امکان ایجاد تقلب یا سلطه‌گری بر داده‌ها همواره شاهد بروز مشکلات و معضلاتی بوده‌ایم. به طور مثال در خصوص ثبت اسناد و دارایی، بعضاً شاهد مخفی کاری برخی افراد سودجو بوده ایم که این امر علاوه بر تظعیف حقوق سایر افراد جامعه باعث تحمیل بار مالی سنگین به دستگاه قضایی کشور جهت رسیدگی به شکایات یا پیگیری آنان بوده است. در صورت انتقال داده‌های اداره ثبت اسناد از سرور های مرکزی به فناوری غیر متمرکز بلاکچین میتوان به راحتی این مشکل اساسی را به صورت ریشه‌ای حل کرد.
عضو هیئت رئیسه کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران، اظهار کرد: نکته حائز اهمیت آن است که امکان ایجاد بلاکچین اختصاصی با امکان تعریف دسترسی برای حاکمیت ها وجود دارد تا بتوانند بر روی استفاده از آنان نیز نظارت داشت. به طور مثال در حاکمیت داخلی کشور میتوان هر دفتر پیشخوان دولت را یک گره از شبکه بلاکچین اختصاصی دولت در نظر گرفت که هر یک به تنهایی یک نسخه کامل از تمام اسناد دولتی و مرتبط با آن را در اختیار دارند اما با توجه به سطوح تعریف شده هر یک تنها می‌توانند به جز مشخصی از آن دسترسی داشته باشند و در صورتی که مشکلی برای هر یک از این گره های ایجاد گردد هزاران گره دیگر در شبکه سراسری داخل کشور فقدان حضور آن را جبران خواهند نمود. در اصل میتوان گفت در صورت اجرا دولت الکترونیک بر بستر بلاکچین، میتوان از ابتدا محکم و استوار در مسیر آن قدم گذاشت.
