نقش فناوری بلاکچین در بهبود زنجیره تأمین دارو
به گزارش «نبض فناوری»، آمارها نشان می‌دهند که ایران ازلحاظ مصرف دارو در رتبه بیستم جهان و پس از چین و ژاپن در رتبه سوم آسیا قرار دارد. اما متأسفانه موانع بسیاری بر سر راه صنعت دارویی کشور وجود دارد. این موانع را می‌توان به سه دسته نبود فرصت‌های صادراتی مناسب برای محصولات دارویی، عدم دسترسی راحت به مواد اولیه وارداتی و نبود برنامه‌ریزی مناسب در مورد نام‌های تجاری ایرانی تقسیم‌بندی کرد. عدم توانایی در تأمین مالی سرمایه در گردش و تأمین مالی ماشین‌آلات و تجهیزات نیز به دلیل عدم تأمین ارز مورد نیاز مشکل‌ساز شده است.
آن‌گونه که متخصصان می‌گویند، از مهم‌ترین راهکارها در راستای مرتفع کردن این موانع، اصلاح نظام قیمت‌گذاری دارو و واگذاری شرکت‌های شبه‌دولتی به بخش خصوصی واقعی است. همچنین در حوزه صادرات دارو، با توجه به روابط مناسب ایران با عراق، افغانستان و سوریه که به دلیل جنگ، نیاز دارویی بالایی دارند و نیز تولید داخلی داروهای موردنیاز و پایین بودن هزینه سرانه دارو در ایران، پیشنهاد می‌شود برنامه‌ریزی برای حفظ و گسترش سهم بازارهای صادراتی در اولویت شرکت‌های دارویی قرار بگیرد. در این راستا، لازم است زنجیره تأمین دارو با استفاده از تکنولوژی‌های روز بهینه‌سازی شود.
محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، در این زمینه تحقیقی را انجام داده‌اند که در آن استفاده از فناوری نوین بلاکچین در زنجیره تأمین دارویی مورد بررسی واقع شده است.
در این تحقیق، پژوهشگران با استفاده از روشی موسوم به فراترکیب، به بررسی و شناسایی شاخص‌های مؤثر در استفاده از فناوری نوظهور بلاکچین در زنجیره تأمین دارویی استفاده کرده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها نیز مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی پیشینه پژوهش بوده است.
نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهند که در حال حاضر، این فناوری به خاطر مزایای قابلیت ردیابی دارویی، شفافیت، ذخیره دائمی و امن اطلاعات، حذف واسطه‌ها، کاهش هزینه و غیرقابل تغییر بودن اطلاعات بهترین گزینه برای استفاده در زنجیره تأمین دارویی است.
به گفته صدیقه محمداسماعیل، دانشیار و پژوهشگر گروه علوم ارتباطات و دانش‌شناسی واحد علوم‌وتحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و همکارش، «در تحقیق ما، با استفاده از مقالات انتخاب‌شده و نظر خبرگان، ۶ شاخص اصلی مؤثر در زنجیره تأمین دارویی به شرح ذیل به دست آمدند: قرارداد هوشمند و ساده‌سازی معاملات بین‌المللی، شناسایی و هماهنگی زنجیره تأمین، ردیابی و جلوگیری از تقلّب در صنایع دارویی، ذخیره دائمی و ایمن اطلاعات و متعادل‌سازی فرایند قیمت‌گذاری و کاهش هزینه‌ها».
آن‌ها می‌گویند: «اخیراً در کشورهای زیادی بحث استفاده از فناوری بلاکچین در زنجیره تأمین دارویی مطرح شده است. چراکه زنجیره تأمین دارویی به‌طور مستقیم با سلامت مردم سروکار دارد و وجود داروهای تقلبی، سلامتی و جان مردم را به خطر می‌اندازد. پژوهشگران جهانی به این نتیجه رسیده‌اند که درحال حاضر فناوری بلاکچین بهترین گزینه برای تأمین امنیت و جلوگیری از تقلّب در زنجیره تأمین دارویی است».
بنا بر اطلاعات ارائه‌شده در این تحقیق، به دلیل ماهیت نظارتی صنعت فوق و ادغام‌های متعدد برای کسب تخصص بیشتر تحقیق و توسعه، بسیاری از شبکه‌های عرضه دارویی به‌جای کنترل برنامه‌ریزی برای عملکرد مطلوب، به روشی کنترل‌نشده رشد کرده‌اند. بدین ترتیب زنجیره تأمین دارویی دچار مسائل و مشکلاتی شده است که فناوری بلاکچین می‌تواند رفع کننده آن‌ها باشد.
این یافته‌ها که نقش بالقوه فناوری نوظهور بلاکچین را در بهبود ابعاد صنایع داروسازی و توسعه آن نشان می‌دهند، در فصل‌نامه «مدیریت بهداشت و درمان» متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات منتشر شده‌اند.
منبع/ ایسنا
