آنچه باید درباره فضاپیمای خصوصی «دریم چیسر» بدانیم

به گزارش «نبض فناوری»، اسپیس اعلام کرد، فضاپیمای خصوصی «دریم چیسر»(Dream Chaser) ساخت شرکت آمریکایی «سیرا اسپیس»(Sierra Space)، برای ارسال محموله و فضانوردان به مدار پایین زمین طراحی شده است. این نسخه دریم چیسر قرار است آزمایش‌ها، تجهیزات و سایر محموله‌ها را در دسامبر ۲۰۲۳ به «ایستگاه فضایی بین‌المللی»(ISS) ببرد.

انتظار می‌رود که دریم چیسر برای نخستین پرتاب‌های خود از موشک کاملا جدید «ولکان قنطورس»(Vulcan Centaur) شرکت «ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی»(United Launch Alliance) استفاده کند تا هم این موشک و هم خود دریم چیسر آماده شوند. صرف نظر از موشک یا مأموریت، این فضاپیمای مشابه «شاتل»(Shuttle) برای فرود آمدن در باندهای شاتل معمولی در پایان پرواز طراحی شده است.

مشخصات دریم چیسر

طول: ۹ متر

ظرفیت بار: ۵۴۴۳ کیلوگرم بدون احتساب وسیله نقلیه که دارای ۴۵۳۶ کیلوگرم ظرفیت اضافی است.

بال‌ها: تاشو برای نسخه باری و غیر تاشو برای نسخه دارای سرنشین

ظرفیت سرنشین: هفت نفر

مقصدها: مدار پایین زمین یا ایستگاه‌های فضایی

موشک پرتاب‌گر: ولکان قنطورس؛ همراه با احتمال استفاده از یک موشک دیگر

طراحی و توسعه دریم چیسر

دریم چیسر کمی شبیه به نسخه‌ای از شاتل فضایی و براساس طرح‌های ناسا و شوروی است. طراحی دریم چیسر با توجه به طراحی فضاپیمای ناسا موسوم به «HL-۲۰» صورت گرفته است که به دهه ۱۹۸۰ بازمی‌گردد.

به گفته ناسا، HL-۲۰ براساس یک فضاپیمای شوروی به نام «BOR-۴» ساخته شد که یک هواپیمای جاسوسی آمریکا در اوایل دهه ۱۹۸۰ آن را مشاهده کرد. هواپیمای فضایی HL-۲۰ که هرگز در مدار قرار نگرفت، نوعی فضاپیما بود که بدنه آن «lift»(نیرویی که هواپیماها و فضاپیماها را در آسمان نگه می‌دارد) تولید می‌کند. ناسا به دنبال یک جایگزین ارزان و قابل اعتماد برای شاتل فضایی بود و طراحی HL-۲۰ به مدت ۱۵ سال دستخوش تغییراتی شد.

مقامات ناسا گفتند که شرکت «راکول اینترنشنال»(Rockwell International) در سال ۱۹۸۹، یک قرارداد را برای انجام دادن مطالعه و ارزیابی عمیق HL-۲۰ دریافت کرد. دانشجویان «دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی»(NCSU) و «دانشگاه ایالتی کشاورزی و فنی کارولینای شمالی»(North Carolina A&T) در سال ۱۹۹۰، یک مدل در مقیاس کامل ساختند تا ایمنی و قابلیت استفاده از فضاپیما را برای خدمه انسانی آزمایش کنند. علاوه بر این، مقامات ناسا گفتند که در سال ۱۹۹۱، مجوز یک مطالعه برای تعیین امکان‌سنجی توسعه یک نمونه اولیه و سیستم عملیاتی، به «شرکت توسعه پیشرفته لاکهید»(Lockheed Advanced Development Co.) واگذار شد.

برنامه تجاری سرنشین‌دار ناسا

نهادهای پیشین شرکت سیرا اسپیس شامل «اسپیس‌دو»(SpaceDev) و «سیرا نوادا کورپوریشن»(Sierra Nevada Corp)، مواد HL-۲۰ را در سال ۲۰۰۶ از ناسا دریافت کردند و طراحی را ارتقا دادند. تقریبا در همان زمان، ناسا در پی فاجعه سال ۲۰۰۳ شاتل «کلمبیا»(Columbia) که به منهدم شدن شاتل هنگام ورود مجدد و کشته شدن هفت فضانورد منجر شد، بررسی یک جایگزین را برای شاتل فضایی قدیمی آغاز کرد.

تلاش‌ها و مطالعات گوناگون در نهایت با ایجاد «برنامه تجاری سرنشین‌دار»(Commercial Crew Program) در سال ۲۰۱۰ به اوج رسید که هدف هدایت شرکت‌ها را در توسعه تاکسی‌های فضایی خصوصی به مقصد ایستگاه فضایی بین‌المللی دنبال می‌کرد. سیرا نوادا برای قراردادهای توسعه برنامه تجاری سرنشین‌دار ناسا، با شرکت‌های دیگر به مدت چهار سال به رقابت پرداخت و پیشنهاد کرد که ماموریت‌های دریم چیسر خود را با استفاده از موشک «اطلس ۵»(Atlas V) شرکت ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی انجام دهد.

ناسا به تدریج طی چندین دور تأمین مالی توسعه، فهرست شرکت‌های رقیب را کاهش داد اما طراحی سیرا نوادا کورپوریشن تقریبا تا پایان فرآیند ادامه داشت. با وجود این، ناسا در سال ۲۰۱۴ کپسول سرنشین‌دار «دراگون»(Dragon) شرکت «اسپیس‌ایکس»(SpaceX) و فضاپیمای «استارلاینر»(Starliner) شرکت «بوئینگ»(Boeing) را به عنوان نخستین وسایل نقلیه تجاری سرنشین‌دار انتخاب کرد.

سیرا نوادا کورپوریشن در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۴، اعتراضی را با ادعای «پرسش‌های جدی و ناسازگاری در روند انتخاب منبع» به «دیوان محاسبات آمریکا»(GAO) ارسال کرد. در حین بررسی اتهامات، کار کردن روی توسعه برنامه تجاری سرنشین‌دار به طور موقت متوقف شد. دیوان محاسبات آمریکا در ژانویه ۲۰۱۵، هیچ مشکلی در ارزیابی پیدا نکرد و علیه سیرا نوادا کورپوریشن حکم داد.

محموله‌های تجاری ناسا

سیرا نوادا کورپوریشن در سال ۲۰۱۵، از نسخه باری دریم چیسر رونمایی کرد. این شرکت، یک قرارداد پرمنفعت ناسا را مبنی بر بردن محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی هدف قرار داده بود که پس از انعقاد قراردادهای پیشین برای استفاده از کپسول دراگون اسپیس‌ایکس و فضاپیمای «سیگنوس»(Cygnus) شرکت «Orbital ATK» که در حال حاضر «نورثروپ گرومن»(Northrop Grumman) نامیده می‌شود، به دنبال وسایل نقلیه جدید بود.

سیرا نوادا کورپوریشن در سال ۲۰۱۶، امتیاز قرارداد «CRS-۲» را از ناسا دریافت کرد تا حداقل شش پرواز را به مقصد ایستگاه فضایی بین‌المللی انجام دهد. اسپیس‌ایکس و Orbital ATK نیز قراردادهای CRS-۲ را دریافت کردند. در آن زمان، ناسا نخستین پروازها را برای سال ۲۰۱۸ مد نظر داشت اما همان طور که در برنامه‌های وسایل نقلیه در مراحل اولیه معمول است، تاریخ نخستین پرواز چندین سال به تعویق افتاد.

تغییرات کلیدی در طراحی دریم چیسر، شامل بال‌های تاشو برای قرار گرفتن در موشک هنگام پرتاب، نرم‌افزاری برای پرواز مستقل فضاپیما و گزینه سوزاندن بخشی از محموله در جو زمین از طریق ماژول قابل مصرف «شوتینگ استار»(Shoting Star) است. آزمایش‌های باقی‌مانده، همراه با دریم چیسر برای تجزیه و تحلیل به زمین برمی‌گردند.

مسئولیت‌های کلیدی دریم چیسر اکنون بر عهده سیرا اسپیس است؛ یک شرکت فضایی تجاری مستقل زیر چتر سیرا نوادا کورپوریشن که در سال ۲۰۲۱ تشکیل شد. سیرا اسپیس به غیر از ناسا، سایر مشتریان دریم چیسر مانند «وزارت دفاع آمریکا»(DOD) را نیز مد نظر قرار داده است. برای مثال، ارتش آمریکا و سیرا اسپیس در سال ۲۰۲۲، یک توافق همکاری را برای مطالعه حمل و نقل نقطه به نقطه محموله‌های امنیتی با استفاده از دریم چیسر اعلام کردند. البته، وزارت دفاع آمریکا در حال بررسی شرکت‌های دیگر است.

زمانی که شرکت ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی، بازنشستگی اطلس ۵ را اعلام کرد تا راه را برای ولکان قنطورس باز کند، دریم چیسر به یکی از نخستین پروازهای موشک جدید محول شد. با وجود این، تاخیر در توسعه دریم چیسر در مارس ۲۰۲۳، پرواز اولیه را به تعویق انداخت. شرکت ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی گفت تا زمانی که امکان‌پذیر باشد، برای دریم چیسر منتظر خواهد ماند. در غیر این صورت، این موقعیت به یک «شبیه‌ساز جِرم» اختصاص داده می‌شود تا روند پروازهای اولیه و صدور گواهینامه ولکان قنطورس ادامه یابد.

دومین و جدیدترین آزمایش فرود دریم چیسر، در نوامبر ۲۰۱۷ انجام شد و نمونه اولیه با موفقیت روی باند فرود آمد. «تنسیتی»(Tenacity) نام نسخه فضایی دریم چیسر است که برای نخستین پرواز باری به مقصد ایستگاه فضایی بین‌المللی استفاده خواهد شد و از آوریل ۲۰۲۳ در دست توسعه قرار دارد. نخستین ماموریت به مقصد ایستگاه فضایی بین‌المللی که «دریم چیسر دمو-۱»(Dream Chaser Demo-۱) نام دارد، آزمایشی برای توانایی‌های دریم چیسر پیش از عملیاتی شدن سیستم خواهد بود.

در آینده این امکان وجود دارد که دریم چیسر برای رفتن به ایستگاه فضایی خصوصی «اوربیتال ریف»(Orbital Reef) تحت سرپرستی شرکت «بلو اوریجین»(Blue Origin) استفاده شود و سیرا اسپیس، یک زیستگاه قابل باد کردن را برای آن فراهم می‌کند. اوربیتال ریف، یکی از مجموعه‌های در حال انجام شدن با بودجه ناسا است و به عنوان جانشین ایستگاه فضایی بین‌المللی در نظر گرفته می‌شود که انتظار می‌رود در سال ۲۰۳۰ بازنشسته شود. اوربیتال ریف در مسیر طولانی برای دریافت مجوز، یک بررسی حیاتی را با ناسا گذرانده است.

منبع/ ایسنا