دولت جدید باید در راستای توسعه اقتصاد دیجیتال گلوگاه‌ها و تنگنا‌ها را شناسایی کند
به گزارش خبرنگار «نبض فناوری» کم‌کم به زمان تعیین و معرفی وزرا از سوی رئیس‌جمهور منتخب کشور نزدیک می‌شویم. در شرایط کنونی فارغ از رویکرد‌های خاص و ویژه به عملکرد مثبت یا منفی وزارت ارتباطات در دوران دولت قبل، برخی اولویت‌ها و برنامه‌های کلان و تأثیرگذار در شرایط آینده این وزارتخانه را مرور می‌کنیم.
به‌صورت کلی محور فعالیت‌های وزارت ارتباطات در دولت جدید حول سه محور زیر حرکت می‌کند:
توسعه اقتصاد دیجیتال؛
حرکت به سوی تحول دیجیتال و هوشمندسازی؛
حرکت به سوی تسهیلگری و مانع‌زدایی در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات.
در محور توسعه اقتصاد دیجیتال در شرایط کنونی باید برنامه‌ریزی به سمت توسعه زیرساخت‌های حیاتی، خصوصاً در جهت برنامه‌ریزی برای بالا بردن سهم اقتصاد دیجیتال در اقتصاد کلان کشور باشد. به عبارتی هدف تیم مدیریتی در وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات، باید حول محور ظرفیت‌های جدید و افزایش تأثیرات این حرکت به سمت اقتصاد ایران باشد. سهم اقتصاد دیجیتال ایران از تولید ناخالص ملی هم‌اکنون زیر شش درصد است که در شرایط فعلی و با وجود پتانسیل بالایی که در بخش‌های گوناگون اعم از سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و بخش مهم ایده و طرح یعنی مغزافزار حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور وجود دارد، می‌توان این عدد را تا ۲۰ درصد بالا برد؛ امری که هم‌اکنون در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی بسیار جدی می کند.
برای توسعه اقدامات و ظرفیت‌های این حوزه برخی اقدامات به‌عنوان پیشران و اولویت‌های نخستین برای توسعه اقتصاد دیجیتال مطرح می‌شوند، مانند:
۱. توسعه مراکز خدمات داده و زیرساخت‌های ابری به‌منظور ارائه سرویس‌های داخلی با کیفیت و سرعت بهتر؛
۲. بسترسازی جهت ارائه سرویس‌های پایه بومی و سرویس‌های داخلی به‌منظور تسهیل کسب‌وکار‌های خرد و کلان، خصوصاً با نگاه نوآوری و انتقال فناوری؛
۳. برنامه‌ریزی برای بومی‌سازی و توسعه ظرفیت‌های بالقوه در بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری؛
۴. توسعه کمی و کیفی شبکه ملی اطلاعات به‌عنوان شاهراه سرویس و محتوا برای شبکه داخلی؛
۵. بسترسازی به‌منظور تجاری‌سازی ظرفیت‌های بالقوه حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات برای کسب‌وکار‌های کوچک و بالا بردن ضریب اشتغال در این حوزه برای مردم؛
۶. تکمیل زنجیره ارزش تولیدکنندگان محتوا و خدمات در بستر توسعه شبکه ملی اطلاعات با اولویت توسعه شبکه ثابت و فیبر نوری در کشور؛
۷. نگاه ویژه به لایه پژوهشی با خروجی تجاری و طرح‌های ملی با قابلیت درآمدزایی و سرمایه‌پذیری برای مشارکت بخش خصوصی؛
۸. توجه به ظرفیت کشور برای ترانزیت ترافیک و موقعیت استراتژیک کشور جهت توسعه زیرساخت‌های کلان.
در بخش تحول دیجیتال، وزیر پیشنهادی باید برنامه‌ریزی و فرایند‌های اجرایی در اکوسیستم فناوری اطلاعات و ارتباطات را به سمت همگرایی و تمرکز بر استفاده از خدمات دیجیتال در تمامی ابعاد پیش ببرد. بسیاری از ظرفیت‌ها و برنامه‌ها در شرکت‌ها و کسب‌وکار‌های این حوزه به عبارت صحیح‌تر به صورت کامل بهره برداری نمی‌گردد و از تمام پتانسیل آن استفاده نمی‌شود.
بررسی ابعاد دیجیتالی شدن کسب‌وکار‌های این حوزه و ارزیابی آمادگی دیجیتال
وزارت ارتباطات باید میزان پیشرفت دیجیتالی‌شدن در ابعاد گوناگون کسب‌وکار‌های حوزه فناوری و نواوری و همین طور و لایه‌های مختلف مانند اپراتور‌های ثابت و سیار و... و همچنین گلوگاه‌ها و تنگنا‌های ایجادشده در اثر عدم بهره‌برداری صحیح از فناوری‌های دیجیتال را در این ابعاد ارزیابی کند؛ و بابت آن راه حل بیابد. مهم‌ترین ابعاد آن برای کسب و کار‌ها عبارت‌اند از محصولات و خدمات، بازاریابی و کانال‌های توزیع، فرایند‌های کسب‌وکار، زنجیره تأمین، رقبا و به صورت کلی زنجیره ارزشی است که شکل میگیرد و اکوسیستم دیجیتال و در نهایت اقتصاد دیجیتال را شکل می‌دهد.
در راستای ارزیابی آمادگی دیجیتال، وزارت ارتباطات باید رهبری فناوری‌های دیجیتال را به‌طور جامع در کشور برنامه‌ریزی و مدیریت کند. همچنین باید دارایی‌های استراتژیک خود را که می‌تواند برای بهره‌برداری از فرصت‌ها یا خنثی‌کردن تهدید‌ها در حوزه فناوری‌های دیجیتال استفاده شود، شناسایی کند که مهم‌ترین دارایی در اینجا داده‌های تولیدی کاربران است که یک ظرفیت و ثروت ملی است.
همچنین باید به‌صورت مداوم چشم‌انداز تحول دیجیتال در سطح کلان برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و همین‌طور دستگاه‌های هم‌ارز به‌روزرسانی و تکمیل شود. این چشم‌انداز باید در سطح کلان اطلاع‌رسانی شده و منافع حاصل از تحقق آن برای ذی‌نفعان تشریح شود.
استراتژی‌های دیجیتال به علت پیشرفت‌های سریع حوزه فناوری‌های دیجیتال و عدم اطمینان بازار برای باز‌ه‌های زمانی یک‌ساله و به‌صورت چابک و منسجم تدوین می‌شوند و در صورت لزوم مورد بازبینی قرار می‌گیرند که هم‌اکنون در بسیاری از دولت‌ها این برنامه‌ها در سطح کلان اطلاع‌رسانی شده و میزان دستیابی به این اهداف به مردم گزارش می‌شود.
* محمدحسین کاشی فعال فضای مجازی و اقتصاد دیجیتال
