آیا ایران تا سال ۱۴۰۴ به جایگاه نخست منطقه در حوزه فضا خواهد رسید؟ / باید سند جامع توسعه هوافضای کشور اجرایی شود
هوافضا، فتح‌الله امی رئیس پژوهشگاه هوافضا، در گفتگو با خبرنگار« نبض فناوری» با تبریک فرارسیدن هفته جهانی فضا گفت: در سال ۱۹۹۹، مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه‌ای را تصویب کرد که به موجب آن، چهارم تا دهم اکتبر هر سال (۱۳ الی ۱۹ مهر)، به عنوان هفته جهانی فضا، انتخاب شد. هدف از این کار هم، ترویج و توسعه دانش فضایی و آشنا کردن مردم و جوانان از نقش فناوری فضایی در زندگی انسان‌ها روی زمین اعلام شد. این هفته حد فاصل دو رویداد تاریخی است. ۴ اکتبر ۱۹۵۷، اسپتونیک - ۱، نخستین ماهواره جهان توسط اتحاد جماهیر شوروی به فضا پرتاب شد و در ۱۰ اکتبر ۱۹۶۷، نخستین معاهده استفاده صلح‌آمیز از فضای ماوراء جو در سازمان ملل به امضاء رسید.
وی با اشاره به کار‌های مهم انجام شده در حوزه هوافضا در ایران تصریح کرد: ایران برای اولین بار در سال ۱۳۸۷ ماهواره امید را به فضا پرتاب کرد. پس از آن ماهواره‌های رصد، نوید، فجر و پیام از جمله پرتاب‌های موفقی بودن که تا کنون انجام شده البته پرتاب‌های ناموفقی مانند شریف ست هم داشتیم که به دلیل افزایش وزن و ارتفاع به طور همزمان این پرتاب‌ها ناموفق بود. ولی تست‌های مورد انتظار با موفقیت انجام شد مثلا تست سکو پرتاب برای حامل‌های فضایی با تراست بالا، تست جدایش و استارت مرحله دوم پیشرانش به خوبی انجام شد.
رئیس پژوهشگاه هوافضا با آرزوی موفقیت برای دولت سیزدهم تاکید کرد که انتظار داریم این دولت بتواند گام‌های بلندی در حوزه فضایی کشور بردارد.
وی ادامه داد: درحقیقت ما انتظار داریم که ۵ گام اساسی را دولت در حوزه هوافضا بردارد اول اینکه سند جامع توسعه هوافضای کشور که بخشی از نقشه جامع علمی کشور و نتیجه بیش از ۳ هزار ساعت کار علمی کارشناسان و مصوب جلسه ۷۲۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۹۱ است، اجرایی شود و برای اجرایی شدن سند باید در مجلس شورای اسلامی تصویب شده و به شورای نگهبان برود تا قانونیت پیدا کند.
در این سند طرح‌های بسیار مهمی در حوزه هوا و فضا دیده شده است مثلا بند یک فصل ۵ سند، تاکید بر اکتشافات فضایی دارد که این بند اساسا بر عهده پژوهشگاه هوافضا است در همین راستا پژوهشگاه راکت‌های کاوش را به فضا فرستاده است و هم اکنون اگر حمایت‌های لازم صورت بگیرد آمادگی فرستادن راکت‌های کاوش به مدار زمین، ماه و سایر کرات را هم دارد.
طبق بند دوم سند هوافضا، ایران باید تا سال ۱۴۰۴ به جایگاه اول منطقه در حوزه تسخیر فضا و تسلط بر آن از طریق علوم و فناوری‌های مربوطه با استفاده از توانمندی‌های دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی کشور دست پیدا کند البته در منطقه در بین ۲۶ کشور، جایگاه خوبی را دارد.
طبق بند سوم سند جامع، موضوع طرح اعزام انسان به فضا است که این امر نشان دهنده اقتدار ملی ایران و موجب توسعه تکنولوژی‌های وابسته به این حوزه خواهد بود. این وظیفه از طرف وزارت علوم به بر عهده
پژوهشگاه هوافضا قرار گرفته است. در همین راستا پژوهشگاه هوافضا در حال آماده کردن اولین کپسول حامل انسان برای اعزام انسان تا سال ۱۴۰۴ به فضا است.
انتظار دوم ما از دولت سیزدهم این است که شورای عالی فضایی را با هدف تعیین راهبرد پروژه‌ها و مجریان این بند‌های مصوب که درسند توسعه فضایی کشور ذکر شده، تشکیل بدهد.
انتظار سوم این است که دولت دبیرخانه شورای عالی فضایی را در جهت هدایت و راهبری نهاد‌های فضایی کشور که نهاد‌های پرقدرتی هستند را فعال کند البته لازمه این امر این است که در ابتدای امر شورای عالی فضایی فعال شود.
انتظار چهارم ما این است که دولت راه ورود ما به بازار جهانی را هموار کند. طبق آمار جهانی گردش مالی فضایی جهان در بخش ماهواره حدود ۴۰۰ میلیارد دلار است که قرار است تا سال ۲۰۴۰ به حدود ۲۷۰۰ میلیارد دلار افزایش یابد ما باید برای فعال شدن در بازار جهانی و تیین سهم کشور از طرف دولت حمایت بشویم تا بتوانیم قرارداد‌های بین الملی امضا کنیم.
انتظار پنجم ما این است که دولت از بخش خصوصی هوافضای کشور حمایت کند. هم اکنون بیش از ۲۵۰ شرکت در بخش خصوصی فعال هستند که عموما فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها می‌باشند. هم اکنون ظرفیت پذیرش ۱۶ دانشگاه کشور، در حال حاضر در مقطع کارشناسی حدود ۵۲۰ نفر در سال، در مقطع ارشد ۳۷۰ نفر و در مقطع دکتری ۷۲ نفر سالانه پذیرش می‌شوند. تعداد هیات علمی این دانشگاه‌ها ۲۵۰ نفر است و تعداد دانشجویان جاری آن‌ها در مقطع کارشناسی ۲۰۰۰ نفر، در مقطع ارشد ۱۰۰۰ نفر و در مقطع دکتری ۵۰۰ نفر هستند. پس از سال ۷۵ تا کنون تعداد فارغ‌التحصیلان این دانشگاه‌ها در سطح کارشناسی حدود ۲۰۰۰ نفر، در مقطع ارشد حدود ۲۵۰۰ نفر و در مقطع دکتری حدود ۳۰۰ نفر هستند. این آمار نشان دهنده توان بالای تخصصی کشور ما در حوزه هوافضا است.
وی در ادامه با تاکید بر رعایت استاندارد‌های رایج در اجرای طرح‌های کلان دنیا مانند ناسا، ایسا و گوست گفت:
به دلیل گستردگی ایران و فرسودگی ناوگان هوایی کشور، نیاز به هواپیما‌های نو، سبک و فوق سبک در کشور احساس می‌شود به همین علت و با توجه به سند هوافضای کشور، پژوهشگاه هوافضا طراحی اولین هواپیما آریا ۱۰ را آغاز کرد که طراحی اولیه آن به پایان رسید و الان در مرحله طراحی مقدماتی است. ما به جهت استفاده از فرودگاه‌های کشور، از سازمان هواپیمایی کشوری گواهینامه طراحی هواپیما DOA را اخذ کردیم.
امیدواریم به زودی طراحی این هواپیما به اتمام برسد و از این هواپیما به عنوان ایر تاکسی به صورت روزانه به اقصی نقاط کشور و حتی کشور‌های همسایه برای خدمات مهندسی، تجاری و علمی استفاده شود. دفتر طراحی این هواپیما به نام اولین خلبان کشور به نام کلنل محمدتقی پسیان نامگذاری شده است.
وی در پایان با اشاره به شعار امسال هفته جهانی فضا که موضوع حضور خانم‌ها و بانوان در فضا است گفت: ما از این شعار استقبال می‌کنیم. خانم‌های داوطلب با سابقه خلبانی، جزو کسانی هستند که ثبت نام اولیه برای اعزام به فضا انجام داده‌اند و در حال حاظر در حال طی دوره آموزش‌های لازم هستند. سرپرست قسمت گزینش وآموزش فضانوردان خانم هست. سرپرست و کل گروه فیزیولوژی حیوانی، گیاهی و انسانی پژوهشگاه هوافضا که آزمایش‌های بسیار مهمی را در شرایط بی‌وزنی مانند ایستگاه بین‌المللی در فضا انجام می‌دهند، همه از خانم‌های هیات علمی هستند. در پایان امیدوارم پس از انجام تست‌های مورد نیاز، اولین فضانورد ایرانی از بین خانم‌ها باشد.
