کشف یک کهکشان حلقه‌ای قطبی در میان حجم زیادی از هیدروژن
به گزارش«نبض فناوری» به نقل از کانورسیشن، کهکشان‌ها شکل‌ها و اندازه‌های بسیاری دارند؛ از بیضی‌های غول‌پیکر با چرخش آرام و قرص‌های مارپیچی با چرخش سریع گرفته تا حباب‌های کم‌نور توپ‌شکل و کوتوله‌های نامنظم. بیشتر کهکشان‌های بزرگ و درخشان از جمله راه شیری در کنار گروهی از کهکشان‌های کوتوله بسیار کوچک‌تر در گردش هستند.
بیشتر این اطلاعات از تصاویر نوری به دست می‌آیند؛ چه با تلسکوپ‌های کوچک در حیاط گرفته شده باشند، چه با تلسکوپ‌های اختصاصی زمینی و فضایی بسیار بزرگتر که نور میلیاردها خورشید دور دست را نشان می‌دهند. در هر حال، آنچه فراتر از قرص درخشان ستاره‌ها رخ می‌دهد ممکن است جالب‌تر باشد.
ستاره‌شناسان با تلسکوپ‌های رادیویی می‌توانند درخشش متمایز اتم‌های هیدروژن شناور در سراسر جهان را ترسیم کنند؛ چه آنها در کهکشان‌ها باشند، چه در اطراف کهکشان‌ها یا در فضاهای خالی بین آنها.
پژوهشگران کانادایی با استفاده از «تلسکوپ رادیویی رهیاب آرایه کیلومتر مربعی استرالیا»(ASKAP) که در «رصدخانه رادیویی نجوم مورچیسون»(MRO) واقع شده، اخیرا نوار بزرگی از هیدروژن کشف کرده‌اند که یک کهکشان مارپیچی به نام «ان‌جی‌سی ۴۶۳۲»(NGC ۴۶۳۲) را احاطه کرده است.
عکس سمت چپ، حلقه هیدروژنی را در اطراف کهکشان ان‌جی‌سی ۴۶۳۲ نشان می‌دهد که با تلسکوپ ASKAP ثبت شده است.
عکس وسط، نور ساطع‌شده از قرص ستاره‌ای را نشان می‌دهد که با «تلسکوپ سوبارو» گرفته شده است.
عکس سمت راست، یک تصویر ترکیبی است که قرص ستاره‌ای ان‌جی‌سی ۴۶۳۲ را در میان یک حلقه هیدروژنی بزرگ نشان می‌دهد.
بقایای کهکشانی
به نظر می‌رسد ان‌جی‌سی ۴۶۳۲ یک نوع بسیار نادر از کهکشان به نام «کهکشان حلقه‌ای قطبی» باشد زیرا حلقه هیدروژن روی قطب‌های قرص کهکشانی در حال چرخش است. گاز موجود در حلقه که حدود نیمی از جرم منظومه را تشکیل می‌دهد، احتمالا از یک کهکشان همراه بیرون آمده است.
«ناتان دگ»(Nathan Deg) پژوهشگر «دانشگاه کوئینز»(Queen's University) کانادا و سرپرست این پژوهش گفت: کهکشان‌های حلقه‌ای قطبی از دیدنی‌ترین کهکشان‌هایی هستند که می‌توانیم ببینیم. آنها علاوه بر زیبا بودن، سرنخ‌های مهمی را در مورد شکل‌گیری و گسترش کهکشان‌ها به مرور زمان ارائه می‌دهند.
مکان و حرکت این حلقه‌های قطبی می‌تواند اطلاعاتی را در مورد شکل هاله ماده تاریک نامرئی ارائه دهد که ستاره‌شناسان معتقدند بیشتر کهکشان‌ها را احاطه کرده است.
کهکشان‌های مارپیچی مانند ان‌جی‌سی ۴۶۳۲ معمولا غنی از گاز هیدروژن سرد هستند. این گاز، سوخت مورد نیاز را برای تشکیل شدن ستاره‌ها فراهم می‌کند و معمولا فراتر از قرص درخشان ستاره‌ها گسترش می‌یابد.
در حومه کهکشان‌های مارپیچی اغلب می‌بینیم که شکل قرص گازی تاب خورده است. چرا این اتفاق می‌افتد؟
برخی از تاب‌خوردگی‌ها ممکن است ناشی از درگیری یک کهکشان با همسایه‌های خود از طریق گرانش باشد. در نتیجه آن، گازی که در قرص بیرونی کهکشان جمع می‌شود یا یک حلقه قطبی را تشکیل می‌دهد، دزدیده می‌شود. این یک فرآیند کاملا متداول است که به واسطه آن کهکشان‌ها رشد می‌کنند. کهکشان راه شیری نیز چندین همسایه کوچک خود را خورده است.
برای کشف کردن شکل کهکشان‌ها، اغلب از تصویرسازی سه‌بعدی و حتی نرم‌افزار واقعیت مجازی مانند «iDaVIE» استفاده می‌شود.
پژوهشگران انتظار دارند که بررسی کامل، بیش از ۲۰۰ هزار کهکشان غنی از هیدروژن را نشان دهد. احتمالا اجرام غیرمعمول بیشتری مانند حلقه قطبی در اطراف ان‌جی‌سی ۴۶۳۲ وجود دارند که می‌توان از آنها برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ماده تاریک استفاده کرد.
این پژوهش در مجله «MNRAS» به چاپ رسید.
منبع: ایسنا
