نحوه درمان عوارض کووید-١٩ با سلول‌های بنیادی
به گزارش خبرنگار «نبض فناوری»در طول همه‌گیری سندرم دیسترس تنفسی شدید کروناویروس ۲ (SARS-CoV۲)، بسیاری از روش‌های درمانی جدید برای درمان بیماری ناشی از کروناویروس ۲۰۱۹ (COVID-۱۹) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس بررسی سیستماتیک و متاآنالیز انجام شده توسط محققان دانشگاه سائوپائولو (USP) در برزیل با همکارانی در آلمان و ایالات متحده، گزارش شده که استفاده از سلول درمانی برای درمان بیماران COVID-۱۹ می‌تواند خطر مرگ ناشی از این بیماری را تا ۶۰ درصد کاهش دهد. این بررسی شامل ۱۹۵ کارآزمایی بالینی سلول درمانی پیشرفته با هدف درمان کووید-۱۹ است که در ۳۰ کشور بین ژانویه ۲۰۲۰ تا دسامبر ۲۰۲۱ انجام شده است. یافته‌های آن‌ها در مقاله‌ای در مجله Frontiers in Immunology گزارش شده است.
آمار شیوع کروناویروس ۲ (SARS-CoV۲)
شیوع سندرم دیسترس تنفسی شدید کروناویروس ۲ (SARS-CoV۲) و علامت جانبی آن، بیماری ناشی از کروناویروس ۲۰۱۹ (COVID-۱۹)، یکی از مهم‌ترین رویداد‌های بهداشت جهانی در تاریخ ثبت شده است. گزارش‌های اولیه در طول شیوع اولیه در ووهان، چین، نشان داد که تا ۱۴ ٪ از بیماران با شکل شدید کووید-۱۹ مراجعه کردند و مرگ و میر به ۳ ٪ رسید. متعاقبا، ویروس به یک بیماری همه گیر جهانی تبدیل شد و انواع جدیدی ظهور کردند. انواع اصلی این ویروس که مسئول افزایش آلودگی‌های ویروسی هستند عبارتند از "بتا" (آفریقای جنوبی، می ۲۰۲۰)، "دلتا" (هند، اکتبر ۲۰۲۰)، و "گاما" (برزیل، نوامبر ۲۰۲۰). در طول فصل تابستان و پاییز ۲۰۲۲، انواع رایج در گردش، انواع فرعی "Omicron" بودند که برای اولین بار در نوامبر ۲۰۲۱ در چندین کشور ثبت شد. به عنوان مثال. خط فرعی "Omicron" BQ.۱ به عنوان یک نوع مورد علاقه (VOI) توسط مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری (ECDC) از ۲۰ اکتبر ۲۰۲۲ تعیین شد و انتظار می‌رفت که از اواسط نوامبر تا آغاز دسامبر ۲۰۲۲ بیش از ۵۰ درصد از عفونت‌های SARS-CoV-۲ به دلیل BQ.۱/BQ.۱.۱ باشد. این پویایی سریع در تغییرات ویروس را نشان می‌دهد. از طرفی تا پایان دسامبر ۲۰۲۲، تعداد مرگ و میر در سراسر جهان که مستقیماً به COVID-۱۹ نسبت داده می‌شود از ۶.۶ میلیون نفر فراتر رفته بود.
سلول درمانی
سلول درمانی در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای برای درمان چندین بیماری، به ویژه سرطان، مورد استفاده قرار گرفته است. این درمان اساساً شامل وارد کردن سلول‌های سالم به ارگانیسم بیمار به منظور بازیابی یا تغییر مجموعه‌های خاصی از سلول‌ها، انجام درمان در بدن یا تعدیل عملکرد سلول‌های بیمار است. در این تکنیک از سلول‌های بنیادی و مشتقات بیمار (اتولوگ) یا اهداکننده (آلوژنیک) استفاده می‌شود. سلول‌ها قبل از تزریق در آزمایشگاه کشت یا اصلاح می‌شوند. طبق این مقاله، انواع سلولی که بیشتر در کارآزمایی‌های بالینی مربوط به درمان کووید-۱۹ در این دوره استفاده می‌شد، سلول‌های بنیادی مزانشیمی (استرومایی) چند توان از بافت همبند بود که در ۷۲ درصد از مطالعات بررسی‌شده استفاده شد. سلول‌های کشنده طبیعی از لنفوبلاست‌ها، در ۹ ٪ بیماری‌ها استفاده می‌شود؛ و سلول‌های تک هسته‌ای از خون، در ۶ ٪ بیماری استفاده می‌شود.
سلول درمانی برای درمان COVID-۱۹
سلول درمانی در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است و برای درمان سرطان و بیماری‌های خودایمنی، قلبی و عفونی استفاده شده است. در طول همه‌گیری، در چندین کارآزمایی بالینی برای درمان COVID-۱۹ نیز مورد استفاده قرار گرفت. مطالعه ما اولین مطالعه‌ای است که این کار را یک مرور کلی می‌کند. تمام اطلاعات مربوط به این تجربیات در سراسر جهان پراکنده شده و با استفاده از یک متاآنالیز [روش آماری جمع‌آوری داده‌های بسیاری از مطالعات مستقل]نحوه عملکرد سلول درمانی هنگام استفاده برای درمان COVID-۱۹ و عوارض مرتبط با آن را تأیید می‌کند. کابرال مارکز، استاد دانشکده پزشکی USP و هماهنگ کننده این مطالعه خاطرنشان کرد: درمان با سلول‌های بنیادی و مدل‌های مبتنی بر آن که شامل ارگانوئید‌های مشتق شده از سلول‌های بنیادی به عنوان روش‌های جدید برای درمان و مطالعه COVID-۱۹ در طول همه گیری بوده، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. زیرا با توجه به قدرت تنظیم ایمنی قابل توجه و عملکرد‌های ترمیم بافت سلول‌های بنیادی، به ویژه انواع مزانشیمی به عنوان مثال، در مورد ریه‌ها، آزمایشات بالینی به میزان کم یا زیاد نشان داده اند که سلول درمانی پیشرفته می‌تواند چند مزیت داشته باشد: شدت پاسخ التهابی را در بیماران COVID-۱۹ محدود کند، آسیب ریوی را کاهش دهد، عملکرد ریه را بهبود بخشد و به مبارزه با فیبروز کمک کند.
بکارگیری MSCها برای درمان
با توجه به شواهد اولیه که MSCها ممکن است برای اختلالات ریوی مفید باشند، در دهه ۱۹۹۰ تلاش علمی زیادی برای نشان دادن اثربخشی بالینی محصولات سلول درمانی حاوی سلول‌های استرومایی/بنیادی مزانشیمی چند توان (MSCs) شده است. این مطالعات توسط مطالعات توزیع زیستی پشتیبانی می‌شد که نشان می‌دهد تزریق سلول‌های بنیادی مزانشیمی به صورت داخل وریدی (IV) به سرعت در ریه‌ها موضعی می‌شوند، جایی که ممکن است خواص مفید خود را اعمال کنند. به خوبی ثابت شده است که ویژگی‌های تعدیل‌کننده ایمنی و بازسازی سلول‌های بنیادی مزانشیمی مستلزم مجموعه‌ای از مکانیسم‌های هم افزایی متمایز اثر (MoAs) است که ممکن است به بهبود شرایط ریوی کمک کند. بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹، پایگاه داده CellTrials.org کارآزمایی بالینی سلول‌های بنیادی مزانشیمی را برای ARDS شناسایی کرد و تا آوریل ۲۰۲۰، هفت مورد از این کارآزمایی‌ها تکمیل شد و پنج مورد منتشر شد.
استاندارد سازی داده‌ها
به گفته کابرال مارکز، علیرغم توجهی که به سلول درمانی می‌شود، حفاظت واقعی که با واکسیناسیون تضمین می‌شود باید مورد تاکید قرار گیرد. وی گفت: "اگرچه همه این مطالعات نشان داده اند که سلول درمانی پیشرفته می‌تواند به زودی به عنوان یک درمان کمکی مهم برای این بیماران ایجاد شود، اما پیشگیری از بیماری با واکسیناسیون بهترین محافظت است. "، اما لازم به ذکر است که کارآزمایی‌های بالینی شامل سلول‌درمانی پیشرفته برای کووید-۱۹ که توسط نویسندگان مقاله مروری تجزیه و تحلیل شد، در ۳۰ کشور، عمدتاً ایالات متحده، چین، ایران و اسپانیا انجام شد. با این حال، آن‌ها با تعداد بسیار متفاوتی از شرکت کنندگان، طرح‌ها و روش‌ها، بسیار ناهمگن بودند، بنابراین برای اهداف متاآنالیز، محققان یک پایگاه داده کارآزمایی‌های کووید-۱۹ را در CellTrials.org با چندین اصلاح کیفیت، مانند گنجاندن کارآزمایی‌ها، ایجاد کردند. نویسندگان همچنین به تفاوت‌هایی در مراحل آزمایش‌ها اشاره می‌کنند.
محدودیت‌های سلول درمانی
در بسیاری از کشورها، به ویژه در اروپا، مقررات سختگیرانه تعداد محصولات سلول درمانی انسانی با پروفایل‌های ایمنی ثابت قابل آزمایش را محدود می‌کند، و ۵۶ درصد از کارآزمایی‌ها به فاز ۲ نرسیدند، که معمولاً بر تعیین ایمنی، اثربخشی و دوز متمرکز است. محدودیت دیگر این بود که ۳۱ درصد از کارآزمایی‌های مورد تجزیه و تحلیل، گروه کنترل نداشتند. برای رسیدن به چنین کاهش بزرگی در خطر مرگ، باید یافته‌ها و ویژگی‌های مطالعات مختلف را در نظر می‌گرفتیم و همچنین تعداد معینی اصلاحات و تخمین‌ها را انجام می‌دادیم. " بنابراین کار با دقت بیشتری دنبال می‌شود.
