آیا ریال دیجیتال گره‌گشای مهار نسبی تورم اقتصادی خواهد شد؟
به گزارش خبرنگار «نبض فناوری» امروزه شاهد ظهور فناوری‌های نوین در بخش‌های مختلف از جمله کسب وکار‌ها هستیم که با ظهورشان تحول جدیدی را بازار ایجاد کرده است. قبلا مردم تمایل بیشتری به خرید سکه و طلا و گاهی اوقات به خرید دلار اقدام می‌کردند، اما امروزه با گسترش فناوری و تکنولوژی‌های بکر افراد و سرمایه‌گذاران زیادی به سمت سرمایه‌گذاری در ارز‌های دیجیتال روی آوردند.
برهمین اساس پس از گذشتن یک دهه از فراگیری و رشد صنعت ارز‌های دیجیتال و پول‌های الکترونیکی، دولت‌های مختلف‌های مختلف به منظور استفاده از این فناوری جدید و داشتن سهمی از سود‌های کلان آنها، از روش‌های مختلف کریپتوکارنسی را در سیستم اقتصادی خود جای داده اند. پرداخت‌های الکترونیکی اکنون معمول‌ترین و رایج‌ترین شیوه انجام تراکنش‌های مالی هستند و از این رو سیستم پرداختی و اقتصادی نیز باید در جهت پاسخگویی به این نیاز ها، عملکرد خود را به روز و کارآمدتر کند. در همین راستا در کشور ما نیز برای بهره‌گیری از سیستم اقتصادی راه‌اندازی ارز ریال پیشنهاد شد.
لازم به یاداوری است که در شهریور ماه ۱۴۰۰، عبدالناصر همتی، رئیس سابق بانک مرکزی گفت که این بانک قبلاً نسخه اولیه ریال دیجیتال را توسعه داده است. رئیس فعلی بانک مرکزی، علی صالح آبادی، رئیس کل بانک مرکزی گفته بود که زیرساخت‌ها و قوانین لازم را برای ارز دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC دارد.
رمز ریال اساسا یک استیبل کوین با نسبت ۱:۱ با ریال ایران است به عنوان نسخه دیجیتالی یک اسکناس ریالی معمولی ایرانی کار می‌کند. با این حال، مانند هر محصول دیجیتالی، استفاده از آن به راحتی توسط مقامات قابل پیگیری است.
ریال دیجیتال در نسخه کنونی خود، ذیل تعریف پول دیجیتال بانک مرکزی مبتنی بر توکن قرار می‌گیرد. ریال دیجیتال، شکل دیجیتال اسکناس است که در چارچوب قانون پولی و بانکی کشور و با رعایت کلیه ضوابط ناظر بر انتشار اسکناس منتشر می‌شود.
ریال دیجیتال ارائه شده توسط بانک مرکزی، شکل دیجیتالی اسکناس بوده و جزئی از پایه پولی است. از این رو امتیاز انتشار آن در انحصار بانک مرکزی و مبتنی بر پشتوانه‌های قانونی، تعهد مستقیم بانک مرکزی خواهد بود.
ریال دیجیتال بانک مرکزی باتوجه به گستردگی عملیاتی، ذینفعان و بازیگران متعددی را به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با خود همراه خواهد کرد. ذینفعان اصلی ریال دیجیتال شامل بانک مرکزی، بانکها و موسسات اعتباری، تامین‌کنندگان فنآوری و کاربران عادی و تجاری هستند. این مدل از یک الگوی توزیع شده پیروی می‌کند و نقش راهبر این زیستبوم را بانک مرکزی ایفا خواهد کرد.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز با هدف بسترسازی برای توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور اقدام به توسعه ریال دیجیتال می‌کند. پول دیجیتال بانک مرکزی ایران که ریال دیجیتال نامیده می‌شود، تحت عنوان شکل دیجیتال اسکناس و در چارچوب قانون پولی و بانکی کشور و با رعایت کلیه ضوابط ناظر بر انتشار اسکناس منتشر می‌شود؛ بنابراین برای اکثر کشورها، هدف اصلی CBDC کارآمدتر کردن تجارت بین‌المللی است. از سوی دیگر پروژه رمز ارز می‌تواند به مهار نسبی تورم اقتصادی کمک کند. همچنین پول دیجیتال با تسهیل دسترسی به پرداخت‌ها و کاهش هزینه‌های تراکنش می‌تواند تخصیص سرمایه را بهبود بخشد. همچنین با کاهش قدرت بازاری بانکها، زمینه تقویت رقابت در بازار‌های تأمین مالی بانکها را فراهم می‌کند.
پروژه ریال دیجیتال از سال ۹۷ تا امروز در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد و اجرای پیش‌آزمایشی آن در سال ۱۴۰۰ کلید خورد و در نهایت در سال ۱۴۰۱ وارد فاز آزمایشی شد.
تاکنون طبق گفته محمدرضا مانی‌یکتا، مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، فاز آزمایشی این طرح با ۵۰۰ کاربر در سه بانک ملی، ملت و تجارت اجرایی شده و قرار است با رونمایی رسمی از این طرح در اواسط بهمن، برای تمامی بانک‌های کشور امکان توزیع ریال دیجیتال و احراز هویت کاربران برای استفاده از آن فراهم شود. گفتنی است سایر مسئولان بانک مرکزی تاکنون اجرای فاز عملیاتی ریال دیجیتال در این تاریخ را تأیید نکرده‌اند.
