تنظیم‌گر باید با مخاطرات اقتصاد دیجیتال آشنا باشد/ نگاه پلتفرمی در اقتصاد دیجیتال باعث بهره‌وری و نوآوری می‌شود
به گزارش خبرنگار «نبض فناوری» همایش فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال (IDEAS) صبح امروز در سالن همایش‌های برج میلاد با حضور فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال برگزار شد. در این رویداد یازده نشست تخصصی با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد تهران برگزار می‌شود.
در روز نخست همایش فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال (IDEAS) نشستی با عنوان «فرصت همه ماییم» شروع شد. در این نشست فرهاد نیلی (دبیر علمی همایش و مدیرعامل رهنمان)، فرشاد فاطمی (عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف)، مجید نیلی احمد آبادی (عضو هیات علمی دانشگاه تهران)، محمد فاضلی (مدیر کانال و پادکست دغدغه ایران)، علی دیوانداری (صاحب‌نظر حوزه بانک)، نیما نامداری (مدیر عامل کارنامه)، میلاد منشی‌پور (مدیرعامل تپسی)، ولی‌اله فاطمی (بنیانگذار هلدینگ توسن)، حمیدرضا مختاریان (معاون گروه سولیکو) و محمد مظاهری (مدیرعامل شرکت توسن تکنو) به گفتگو پرداختند.
در این نشست مجید نیلی احمدآبادی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران از زیست دوگانه ایرانیان در زندگی امروز اشاره کرد. به گفته وی دو اثر تمدن، سازمان‌یافته بودن و پیشرفته بودن است: در گذشته همه تمدن‌ها در سه بعد جدی تفاوت داشتند: مکان، زمان و شبکه ارتباطی مردم. اما بعد از وسایل ارتباط جمعی شکل ارتباطات عوض شد و زمانی که گوشی هوشمند آمد همه ما در فضای دیجیتال به موازات فضای فیزیکی شرکت کردیم. مردم ما دو زیست شده‌اند و زیست دیجیتال و فیزیکی را با هم پیش می‌برند، اما سازمان‌یافتگی و حکمرانی هنوز تک زیستی است. حکمران باید درباره مسیر آینده ابهام‌زدایی کند و وظیفه همه ما این است که این ابهام را به روش درست حل کنیم تا سر پیچ‌های تاریخی به موقع بپیچیم.
در ادامه علی دیوان‌دری عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره صنعت خدمات مالی گفت با هدفگذاری کردن صرف، یونیکورن محقق نمی‌شود بلکه باید نحوه تفکر تغییر کند: صنعت خدمات مالی یک اقیانوس ناشناخته است، اما تمام فناوری‌های ما در صنعت پرداخت جمع شده است و در سطح پروداکشن گیر کرده‌ایم. در حالی که باید به سمت نوآوری حرکت کنیم و بعد به تکنولوژی و علم برسیم تا جایگاهی در سطح بین‌المللی برای خودمان پیدا کنیم.
وی با اشاره به اینکه بانک‌های بزرگ، سرمایه‌های بزرگ را در دست دارند گفت: ۷۰ درصد منابع بانک‌ها صرف سرمایه در گردش می‌شود، ۱۵ درصد صرف تعهدات و وام‌های تکلیفی و ۱۰ درصد پرسنل می‌شود و فقط ۵ درصد باقی می‌ماند که صرف توسعه اقتصاد کشور شود. ما منابع را درست استفاده نمی‌کنیم.
در ادامه این بخش میلاد منشی‌پور مدیرعامل تپسی درباره تجربه این شرکت از ورود به بورس و مشکلات رگولاتوری اشاره کرد و افزود: کسانی که صورت‌های مالی را برای ورود به بورس بررسی می‌کردند، نمی‌دانستند باید چه برخوردی کنند و نظارت روی آن‌ها یک سال و نیم طول کشید: پس یک استاندارد جدید برای به رسمیت شناختن دارایی‌های دیجیتال تهیه شد. از رئیس جمهور تا وزرا، دادستان، دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئیس بورس در ورود استارتاپ به بورس تصمیم‌گیر بودند. تعدد تصمیم‌گیران، فقدان قوانین و استانداردها، مقاومت مدیران در پذیرش مفاهم جدید و ریسک‌پذیری پایین‌شان دلایل پیچیده شدن ورود استارتاپ‌ها به بورس است.
ولی الله فاطمی بنیانگذار هولدینگ توسن از تنظیم‌گری گلخانه‌ای به عنوان مدلی برای تنظیم‌گری شرکت‌های نوآور و استارتاپ گفت: تنظیم‌گر باید با مخاطرات اقتصاد دیجیتال آشنا باشد و نوآور هم باید بتواند مخاطرات ذهن تنظیم‌گر را حل کند. فضای گلخانه‌ای این اجازه را می‌دهد که شرکت نوآور در فضای محدود فعالیت کند، داده تولید کند و آن داده مبنای تنظیم‌گر برای تنظیم فضا شود. شرکت هم پس از آزمون و خطا اجازه پیدا کند از فضای گلخانه خارج شود و به فضای عمومی وارد شود. در این مدت یاد می‌گیرد که بحران‌ها را چطور می‌شود مدیریت کرد و خودش را به تنظیم‌گر اثبات می‌کند.
محمد مظاهری مدیرعامل توسن‌تکنو درباره فرصت‌های پیش روی اقتصاد دیجیتال با اشاره به آمار ۴۵ میلیاردی تراکنش‌های پرداخت گفت بالای ۹۰ درصد این تراکنش‌ها در مغازه‌ها یا محل‌های عرضه خدمت انجام می‌شود. او همچنین به آمار سالانه دیجی‌کالا اشاره کرد که در آن کل سهم خرده‌فروشی آنلان ۴ درصد است: یعنی ۹۶ درصد سبک خرید مردم به شکلی متفاوت با دنیا انجام می‌شود. تجارت الکترونیک هم با تجارت دیجیتال متفاوت است. تجارت دیجیتال نیامده که اقتصاد فیزیکال را از بین ببرد، بلکه دنیای افزوده به آن است.
مظاهری از موضوع فروشگا‌ه‌های یکپارچه سخن گفت و تاکید کرد که نگاه پلتفرمی در اقتصاد دیجیتال باعث بهره‌وری و نوآوری می‌شود.
نیما نامداری، مدیرعامل کارنامه به تغییر جهان ذهنی ایرانیان به موازات تغییر در زیست جهان ایرانیان پرداخت و عنوان کرد: جهان ذهنی ما دچار تغییرات جدی شده است. در گذشته مفهوم اعتماد از شناخت شخصی شکل گرفته بود و، اما الان مادر من با تاکسی اینترنتی رفت‌وآمد می‌کند؛ در واقع مادر من به پلتفرم اعتماد کرده است. تغییر مفهوم اعتماد روابط تنها بین شخصی نبوده و نسبت به نهاد‌ها نیز تغییر رخ داده است. نظام سلامت هم تغییر کرده است و سبک زندگی نیز تغییر کرده است. نظام اقتدار در اکثر حوزه‌های زندگی تغییر کرده است. امروز شاهد پذیرش در بعضی حوزه‌ها تغییر کرده و در برخی حوزه‌ها این تغییرات متفاوت است. با این همه مسئله این است که ذهن ما چگونه می‌تواند با این تغییرات کنار بیاید.
در همایش «فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال» مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی اعلام کرد: اعتبارسنجی در ایران بحثی است که باید جدی گرفته شود. در حال حاضر بین ۳۰ تا ۴۰ درصد مردم اعتبارسنجی شده‌اند و عددی بالغ بر ۷۰ درصد از مردم اصلا اطلاعات اعتبارسنجی ندارند.
محرمیان در ادامه به موضوع اقتصاد دیجیتال در کشور پرداخت و گفت: در راستای اقتصاد دیجیتال سامانه‌های متعددی در بانک مرکزی به وجود آمده و ما حالا به بلوغ دیجیتال بالایی رسیده‌ایم. در واقع حالا زیرساخت‌های زیادی به وجود آمده، اما به هر حال در مسیر رشد قرار داریم و هر روند رشدی با خود چالش‌هایی نیز به همراه دارد.
محرمیان در ادامه گفت: بلوغ دیجیتال و فشار رقابت شرکت‌ها و همه افراد را به سمت تکنولوژی‌های جدید می‌برد. اما نکته‌ای نیز در رابطه با اقتصاد دیجیتال به چشم می‌خورد و آن هشدار راجع به پیش‌بینی بروز شکاف در اقتصاد دیجیتال است. اگر به سمت اقتصاد هوشمند نرویم این اختلاف بیش و بیشتر می‌شود.
محرمیان به بازیگران و عناصر تاثیرگذار در اقتصاد دیجیتال هم اشاره کرد و گفت: فین‌تک‌ها، بانکداری باز و ApIها و حضور نئوبنک‌ها از موارد مهم رشد در اقتصاد دیجیتال هستند. در ایران نئوبانک‌ها چند سالی است که به خوبی توانسته‌اند وارد بازار شوند گرچه نئوبانک‌ها در ایران مجزای از بانک‌ها نیستند و در واقع فرزندخوانده بانک موجود هستند، اما همین حالا هم در حدود ۶ درصد مشتریان مشتری این بانک‌ها هستند.
محرمیان به بحث رمزارز‌ها در ایران هم پرداخت و گفت: حرف زدن از رمزارز‌ها از سمت بانک مرکزی سخت است. اما ما تلاش کرده‌ایم رویکردی میانه‌رو داشته باشیم نه مثل چین کاملاً ممنوع کرده‌ایم و نه سیستم مالیاتی آهنین آمریکا را داریم که با مالیاتی گاه تا ۳۷درصد در مسیر فعالان این حوزه قرار بگیریم.
در ادامه پنل مقیاس‌پذیری کسبوکارها با حضور و سخنرانی افرادی همچون نیما قاضی (همبنیانگذار علی‌بابا)، حسین سلاح‌ورزی (رئیس اتاق بازرگانی ایران)، فرزین فردیس (رییس کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی تهران) و کیوان جامه‌بزرگ (معاون شرکت فناپ) برگزار شد.
فرشاد فاطمی، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف، حسین سلاح‌ورزی رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، فرزین فردیس رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق تهران، کیوان جامه‌بزرگ معاون فناپ و نیما قاضی همبنیانگذار علی‌بابا حضور داشتند.
در این نشست حسین سلاح‌ورزی، امکان برنامه‌ریزی در اقتصاد به شدت غیرقابل پیش‌بینی ایران را دشوار دانست و گفت: اگر نگاهی به بورس و بازار سرمایه به عنوان آینه کسبوکارها بندازیم، از مجموع ۷۵۳ شرکت که در بازار سرمایه وجود دارند، فقط ۳۶ شرکت دارای ارزشی بالای ۵۰ همت یا یک میلیارد دلار هستند. امروز کسب‌و‌کاری نمی‌تواند در مسیر توسعه باشد بدون اینکه در مسیر زنجیره تامین بین المللی قرار بگیرد. تامین مالی یک موضوع جدی است. در موضوع جذب سرمایه خارجی فقط تامین پول نیست بحث تکنولوژی نیز مهم است. متاسفانه در وضعیتی هستیم که بحث ادغام و تملیک به دلیل تحریم‌ها محدود شده و حاکمیت نیز از نظر فرهنگی گشودگی لازم را ندارد.
شرکت‌ها باید چشم‌انداز ملی داشته باشند. همچنین شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها و کسب و کار‌های اقتصاد دیجیتال لازم است با شفافیت از انتساب به فساد دوری کنند، قباحت فساد وقتی با شرکت‌های بزرگ تنیده شود، بدتر است.
فرزین فردیس در مورد تک‌شاخ‌ها توضیح داد، یونیکورن‌ها شرکت‌های بخش خصوصی هستند که انقدر سریع رشد کرده اند و نوید به سرمایه‌گذاران داده‌اند که موفق شده‌اند از عدد ارزش یک میلیارد دلار عبور کنند. البته شرکت‌هایی که در میانه راه وارد بورس شده‌اند مثلا آمازون را کسی تک‌شاخ نمی‌داند. نکته مهم دیگر این است که تک‌شاخ‌ها نسبت ارزش به سرمایه جذب شده‌شان بسیار بالا است. مدیرعامل سرآوا در ادامه با موضوع برندینگ و تصویر کشور‌ها اشاره کرد و گفت: چین تا یک دهه پیش کارخانه ارزان دنیا بود و سه دهه رشد اقتصادی ۸ تا ۱۰ درصد را با این روش بدست آورد. اما این رشد برای چین دیگر کافی نیست و نیاز به برندینگ دارد. چین شروع به ساخت تصویر جدید کرد. الان وقتی از چین صحبت می‌شود چین را با نام‌هایی مانند هواوی، تیک‌تاک، علی بابا و تنسنت می‌شناسند. یا به عنوان مثال وقتی مکرون می‌خواهد در فرانسه رئیس‌جمهور شود می‌گوید من ملت استارت‌آپی هستم الان فرانسه را فقط به توریسم نمی‌شناسند به آینده تکنولوژی می‌شناسند.
کیوان جامه بزرگ با اشاره به موضوع ارزشگذاری کسبوکارها گفت: بحث این است که یونیکورن یک سمبل بزرگ برای امید به موفقیت است. اما مجموعه‌های ما اگر یونیکورن بشوند چه خواهد شد؟ در دنیا یا خریداری می‌شوند یا وارد بورس می‌شوند. در ایران هر دو مسیر بسته است. به همین دلیل است که تعداد یونیکورنهای دنیا از یوزپلنگان ایران بیشتر هستند و مثلا در ترکیه دکاکورن داریم. در یک اقتصاد بسته یا کوچک نمی‌توانیم یونیکورنهای بزرگ داشته باشیم. در یک بازار ۸۰ میلیونی با پولی که روز به روز ارزش آن کم می‌شود امید کمی برای بازار‌های بین‌المللی داریم.
